Abstraksiya (lat. abstractio – ayırma, təcridetmə) fəlsəfədə və müxtəlif elmi sahələrdə geniş tətbiq olunan bir termindir. Əsasən, mürəkkəb bir obyekt və ya hadisənin konkret xüsusiyyətlərindən soyutlanaraq, onun ümumi və əsas xüsusiyyətlərinə diqqəti yönəltmə prosesini ifadə edir. Bu, gerçəkliyin müəyyən aspektlərinin seçilməsi və digərlərinin nəzərə alınmamağı deməkdir.
Abstraksiyanın əsas məqsədi, mürəkkəbliyi sadələşdirmək və tədqiqat obyektini daha effektiv şəkildə analiz etməkdir. Məsələn, bir avtomobili təsvir edərkən, onun rəngi, markası və modelini nəzərə almadan, sadəcə "nəqliyyat vasitəsi" kimi ümumiləşdirmək bir abstraksiya nümunəsidir. Bu ümumiləşdirmə, avtomobilin əsas funksiyasına diqqəti yönəltməyə və onun digər nəqliyyat vasitələri ilə müqayisəsini aparmağa imkan verir.
Abstraksiya, elmi tədqiqatlarda, riyaziyyatda, kompüter elmlərində və hətta gündəlik həyatımızda da geniş istifadə olunur. Riyaziyyatda nöqtə, xətt və müstəvi kimi anlayışlar abstraksiyanın nəticəsidir. Onlar real dünyada mükəmməl şəkildə mövcud deyillər, lakin riyazi modellərin qurulması üçün vacib vasitələrdir. Proqramlaşdırmada isə abstraksiya, mürəkkəb proqram kodunu modullara və funksiyalara bölməklə, onun başa düşülməsini və idarə olunmasını asanlaşdırır.
Abstraksiya yalnız bir proses deyil, həm də bu prosesin nəticəsidir – yəni mücərrəd bir məfhumdur. Məsələn, "ədalət", "sevgi" və ya "azadlıq" kimi anlayışlar abstrakt məfhumlardır. Bunlar konkret, fiziki obyektlər deyillər, lakin insan təfəkkürünün məhsulu olaraq, mənəvi və sosial həyatımızda mühüm rol oynayırlar. Beləliklə, abstraksiya gerçəkliyi anlamaq və onunla qarşılıqlı əlaqə qurmaq üçün insan ağılının ən güclü vasitələrindən biridir.