Ac-yalavac sözü Azərbaycan dilində bir çox mənaları özündə birləşdirən, olduqca ifadəli bir termindir. Sadəcə "ac" olmağın kənarda qalan bir mənası var. "Ac-yalavac" sadəcə aclıq deyil, həm də bununla əlaqədar olan bütün mənfi halları əks etdirir: yoxsulluq, çarəsizlik, dilənçilik və ümumiyyətlə, həyatın ən ağır şəraitində yaşamağı.
Sözün tərkib hissələri – "ac" və "yalavac" – birlikdə daha güclü, daha təsirli bir məna yaradır. "Ac" fiziki aclığı, "yalavac" isə bunun sosial və psixoloji nəticələrini, yalnızlığını, çarəsizliyini bildirir. Yəni, "ac-yalavac" sadəcə qida çatışmazlığı deyil, həm də maddi və mənəvi tükənmə vəziyyətini ifadə edir.
Bu söz, əsasən, məhrumiyyət və yoxsulluq içində yaşayan insanları, xüsusilə də uşaqları təsvir etmək üçün işlədilir. "Ac-yalavac, dilənçi günündə yaşayır" ifadəsi bu vəziyyətin davamlılığını və ağır olduğunu vurğulayır. "Gecə-gündüz insan qüvvəsindən xar" əlavəsi isə, bu vəziyyətin fiziki və emosional tükənməyə səbəb olduğunu göstərir. Bu insanların həyatda qalmaq üçün bütün qüvvələrini sərf etməli olduqlarını, lakin yenə də yalnızlıq və çarəsizlik içində qaldıqlarını ifadə edir.
Ümumiyyətlə, "ac-yalavac" sözü yoxsulluğun və məhrumiyyətin dəhşətli vəziyyətini qabarıq şəkildə ortaya qoyan, oxucuda dərin təəssürat yaradan güclü bir ifadədir. Onun sadəliyi və səmimiyyəti ilə yanaşı, həm də sosial bir gerçəkliyi, bir faciəni ifadə etmə gücünə malikdir.