Adaptasiya [lat. adapto – uyğunlaşdırıram]: Orqanizmin ətraf mühitin dəyişkən şərtlərinə cavab olaraq özünün quruluş, fizioloji proseslər və davranışında baş verən dəyişikliklər toplusudur. Bu, sadəcə yaşamaq üçün deyil, həm də optimal inkişaf və çoxalma üçün vacibdir. Adaptasiya prosesi uzunmüddətli təkamülün nəticəsi kimi əldə edilmiş xüsusiyyətləri (məsələn, kaktusun quraqlığa davamlılığı) və ya qısamüddətli fizioloji və davranış dəyişikliklərini (məsələn, insanın soyuğa uyğunlaşması) əhatə edə bilər.
Adaptasiya yalnız bioloji aləmdə deyil, həm də sosial və texnoloji sahələrdə də geniş istifadə olunan bir termindir. Məsələn, insanlar yeni mədəniyyətə, texnologiyalara və ya sosial dəyişikliklərə uyğunlaşmaq üçün müəyyən davranış və düşüncə tərzinə keçirlər. Bu uyğunlaşma prosesi fərdin rifahı və cəmiyyətin inkişafı üçün çox əhəmiyyətlidir.
Adaptasiyanın əsas mexanizmləri təbii seçmə, mutasiyalar, genetik sürüşmə və miqrasiya kimi amillərlə bağlıdır. Təbii seçmə prosesində, ətraf mühitin şərtlərinə daha uyğun olan orqanizmlər daha çox sağ qalır və çoxalır, beləliklə öz xüsusiyyətlərini gələcək nəsillərə ötürürlər. Mutasiyalar isə genetik materialda baş verən dəyişikliklərdir ki, bunlar yeni xüsusiyyətlərin əmələ gəlməsinə və uyğunlaşma prosesinin sürətlənməsinə səbəb ola bilər.
Maraqlı bir fakt kimi, adaptasiya prosesinin həmişə müsbət nəticələnmədiyi qeyd edilməlidir. Bəzi hallarda, ətraf mühitin sürətli dəyişikliklərinə uyğunlaşmaq mümkün olmur və bu, növlərin məhv olmasına gətirib çıxara bilər. Digər tərəfdən, həddindən artıq uyğunlaşma da problemlər yarada bilər. Məsələn, bir bitki yalnız müəyyən bir torpaq növünə uyğunlaşarsa, bu torpaq növünün məhv olması halında o da məhv olacaqdır.