izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Ağa sözü köhnə Azərbaycan dilində hakim sinifə, yüksək sosial təbəqəyə mənsub olan şəxsi ifadə edirdi. Bu termin sadəcə "mülkədar" və ya "zadəgan" kimi tərcümə edilməkdən daha geniş məna daşıyır. Ağa, həm torpaq sahibi, həm də yerli əhalinin həyatında güclü təsir qüvvəsi olan, onların taleyinə qərar verən şəxs idi. Onun hakimiyyəti bəzən qanuni, bəzən də qeyri-qanuni yollarla qazanılmış və qorunmuşdur.

Ağa sözünün mənası iyerarxik bir cəmiyyətin varlığını əks etdirir. Kəndlilərin və digər aşağı təbəqə nümayəndələrinin ağaya tabeçiliyi, onun iqtisadi və siyasi üstünlüyünün bariz göstəricisi idi. Ağalar, torpaqlarını idarə etmək, kəndlilərdən vergi toplamaq, onların həyatlarının müxtəlif sahələrində qərar vermək səlahiyyətinə malik idilər. Bu səlahiyyət bəzən ədalətlə, bəzən də zülmlə həyata keçirilirdi.

Misal olaraq verilən sitatda, kəndlinin ağanın uzun illər boyu davam edən hakimiyyətinə etirazı, ağanın mövqeyinin yalnız gücə və ənənəyə əsaslanmadığını, həm də haqsızlıq və ədalətsizliklə bağlı şikayətləri ortaya qoyur. Bu da ağa anlayışının sadəcə bir sosial statusdan daha çox, mürəkkəb bir sosial-siyasi münasibəti əks etdirdiyini göstərir. "Ata-babadan ağa qulluğunda oturmağa adət etməmişik" ifadəsi, ağanın hakimiyyətinin əbədi və dəyişməz olmadığını, ona qarşı müqavimətin və etirazın mümkün olduğunu vurğulayır.

Beləliklə, "ağa" anlayışını tam anlamaq üçün yalnız onun sözlük mənasını deyil, həm də tarixi kontekstini, sosial-iqtisadi quruluşu və cəmiyyətdəki yerini nəzərə almaq lazımdır. Bu, sadəcə bir titul deyil, bir dövrün, bir sistemin təcəssümüdür.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz