Ağköynək: Azərbaycanın köhnə məişət mədəniyyətində, xüsusilə də Muharram ayında, aşura günü ilə bağlı maraqlı bir mövhumatçı obrazdır. Bu termin sadəcə ağ köynək geyən bir şəxsi deyil, daha çox müəyyən bir sosial və dini kontekstdə fəaliyyət göstərən, özünəməxsus rituallar həyata keçirən bir insanı ifadə edir.
Ağköynəyin fəaliyyəti əsasən aşura mərasimləri ilə bağlıdır. O, aşura günü ağ köynək geyinərək dini mərasimlərdə iştirak edir, qurban kəsmə prosesində rol oynayır, imam təziyələrində və məhərrəm ayı boyunca keçirilən kədərli və həyəcanlı təziyə mərasimlərində fəal iştirak edirdi. Ağ köynək geyinmək, təmizlik, paklıq və matəm rəmzi kimi qəbul edilirdi.
Ağköynəyin dəqiq vəzifələri və ictimai statusu regiondan regiona fərqlənirdi. Bəzi yerlərdə sadəcə mərasimdə iştirak edən bir kəs olarkən, digər yerlərdə daha ciddi vəzifələrə malik ola bilərdi. Məsələn, qurban kəsmə prosesini idarə edən və ya təziyə mərasimlərini təşkil edən şəxs kimi fəaliyyət göstərə bilərdi. Bu baxımdan, ağköynək, sadə bir termin olmaqdan daha çox, zəngin mədəni və dini kontekstdə yer alan mürəkkəb bir sosial rolun ifadəsidir.
Beləliklə, "ağköynək" sözü, sadəcə geyim təsvirindən kənara çıxaraq, Azərbaycanın zəngin mədəni irsinin, xüsusilə də Muharram ayının əlamətdar hadisəsi olan aşura mərasimlərinin ayrılmaz bir hissəsini təmsil edir.