Ağulu sözü Azərbaycan dilinin izahlı lüğətlərində "ağılı" kimi izah olunur. Lakin bu izah, sözün əslində qəlb və düşüncənin dərinliklərində gizli olan, həm də bəzən anlaşılan, bəzən isə anlaşılmayan qəribə, sirli və ya qeyri-adi bir düşüncə, duyğu və ya hərəkətə işarə etdiyini tam əks etdirmir. Xətai misallarında görüldüyü kimi, "ağulu" yalnız sadəcə "ağıl" deyil, daha çox həddindən artıq, qeyri-adi, hətta bəzən təhlükəli və ya qəribə bir ağıl və ya həvəsin ifadəsidir.
Xətai deyir: "Bağrımın qanın ki gördün, ağulu aşımdır ol". Bu misal "ağulu"nun sevgi və ehtirasın həddini aşan, qəribə bir təzahürü olduğunu göstərir. Sözün mənası bağrın qanının axıdılmasına səbəb olan bir sevgi növünü təsvir edir; bu sevgi adi, normal bir sevgi deyil, daha dərin, daha intensiv, bəlkə də özündə bir qədər dəlilik və ya əzab daşıyan bir sevgi vəziyyətidir. Qan, həm də həyatı təmsil edir; sevgi üçün həyatı qurban verməyə hazır olmaq mənasını da ehtiva edir.
Digər misalda isə ("Çox həvəs eyləmə ol şərbətə kim ağuludur") "ağulu" şərbətə bənzədilir. Şərbət dadlı olsa da, həddindən artıq şirinlik və ya miqdarı insanı zərər verə bilər. Bu da "ağulu"nun həddini aşan, nəzarətdən çıxmış bir vəziyyət olmasını, həvəsin və ehtirasın mənfi nəticələrə gətirib çıxara biləcəyini göstərir. Beləliklə, "ağulu", sadəcə ağıl deyil, həm də ehtirasın, sevginin, həvəsin həddini aşan, qeyri-adi, bəzən təhlükəli bir vəziyyətin ifadəsidir.
Ümumiyyətlə, "ağulu" sözünün mənası kontekstdən asılı olaraq dəyişə bilsə də, əsas mahiyyəti həddini aşmış, qeyri-adi, bəzən qəribə, anlaşılmaz və ya təhlükəli olan bir ağıl və ya duyğu vəziyyətini ifadə etməsidir. Bu söz, klassik Azərbaycan ədəbiyyatında, xüsusilə də Xətai yaradıcılığında, psixoloji təhlil üçün çox maraqlı bir leksik vahiddir.