Axtarılmaq felinin məchul formasını əks etdirən "axtarmaq" feli ilə əlaqəli bir sözdür. Yəni, bir şeyin və ya birinin axtarıldığını bildirir. Hərəkətin özünə deyil, həmin hərəkətin obyektinə yönəlib.
Fərqli kontekstlərdə istifadə olunan "axtarılmaq" sözü müxtəlif mənalar kəsb edə bilər. Məsələn, birinin axtarılması onun tapılması üçün səy göstərilməsini, bir yerin axtarılması isə həmin yerdə axtarış aparılmasını ifadə edər. Eyni zamanda, bir şeyin "axtarılmaqda" olması həmin şeyin axtarışının davam etdiyini göstərər. Axtarışın nəticəsi haqqında məlumat verməsə də, hərəkətin özünü vurğulayır.
M. Hüseynin nümunəsində olduğu kimi, "bütün evlər, zirzəmilər axtarılırdı" cümləsində "axtarılmaq" Alman komandanlığının hərəkətini göstərir. Burada obyekt olan evlər və zirzəmilər passiv mövqedədir, axtarışın məruz qaldığı tərəfdirlər. Bu, hadisənin passiv iştirakçısına diqqəti yönəldir və axtarışın miqyasını və hərtərəfliliyini vurğulayır. Axtarışın səbəbi və nəticəsi haqqında məlumat verilməsə də, axtarışın həyata keçirilməsi ön plana çəkilir.
Qısaca, "axtarılmaq" sözü bir şeyin və ya birinin axtarış obyekti olduğunu və həmin obyekt üzərində axtarış hərəkətinin icra olunduğunu ifadə edən, passiv səciyyəli bir sözdür. Bu sözün istifadəsi mətnə obyektin axtarışa məruz qalması, prosesin miqyası və ya hədəfi barədə əlavə məlumat verir.