Alaqapı sözü, Azərbaycan dilinin zəngin leksikasında mühüm yer tutan bir termin olaraq, əsasən iki əsas mənada işlənir. Birinci və daha geniş yayılmış mənası, evlərin böyük, əsas giriş qapısı, yəni darvazadır. Bu mənada alaqapı, evin iç dünyasını xarici aləmdən ayıran, həm də evin təhlükəsizliyini təmin edən möhtəşəm bir giriş qapısı kimi təsəvvür edilir. Bəzən nəhəng ölçüləri, bəzəkli dizaynı və ya möhkəm quruluşu ilə diqqət çəkir, evin memarlıq üslubunu və sahibinin zövqünü əks etdirir.
İkinci mənası isə daha tarixi və simvolik bir çalar daşıyır. Alaqapı, bu mənada, mühüm tarixi hadisələri, qələbələri və ya şəhərlərin inkişaf mərhələlərini əks etdirən, şəhərin və ya digər əhəmiyyətli yerlərin girişinə inşa edilən təntənəli qapı və ya tağ deməkdir. Bu cür alaqapılar, ümumiyyətlə, monumental ölçüləri, zəngin bəzək elementləri və ya tarixi əhəmiyyət daşıyan yazılarla seçilir. Onlar sadəcə bir giriş qapısı deyil, həm də bir abidə, bir tarix səhifəsidir. Beləcə, alaqapı yalnız bir bina elementindən kənara çıxaraq, mədəni irsin ayrılmaz bir hissəsinə çevrilir.
Ümumiyyətlə, alaqapı sözü, sadə bir mənadan uzaqlaşaraq, özündə həm gündəlik həyatın, həm də tarixin izlərini daşıyan, həm də praktik, həm də simvolik bir məfhumdur. Evin təhlükəsizliyini təmin edən darvazadan tutmuş, mühüm tarixi hadisələri xatırladan abidəyədək geniş məna çalarlarına malik olan bu söz, Azərbaycan dilinin ifadə gücünün əyani nümunəsidir.