izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Alinəsəb (ər. کلاس) sözü, Azərbaycan dilinin izahlı lüğətlərində "yüksək rütbəli, yüksək mənsəb sahibi olan" kimi tərcümə olunur. Lakin bu tərif, sözün zəngin mənasını tam əks etdirmir. Alinəsəb sadəcə yüksək vəzifə sahibi deyil, həm də bu vəzifəyə görə müəyyən bir nüfuz, qüvvət və təsir dairəsinə malik olan şəxsi ifadə edir. Bu, sözün əslində "əsilzadə", "nüfuzlu" və "qüdrətli" mənalarını da özündə əks etdirməsi ilə əlaqədardır.

Ərəb dilindən gələn "kəlas" (کلاس) sözünün kökü "kəls" (کلس) olub, "böyük ölçüdə olmaq", "üstünlük təşkil etmək" mənalarını ifadə edir. Bu əsasdan yola çıxaraq, alinəsəb yalnız formal rütbədən deyil, həm də qabiliyyətinin, əqidəsinin, və ya nüfuzunun sayəsində əldə etdiyi üstün mövqedən danışır. Belə ki, alinəsəb olan şəxs öz mövqeyi ilə cəmiyyətə, hakimiyyətə, və ya müəyyən bir qrupa təsir edə bilir.

Tarixi mənbələrə nəzər saldıqda, alinəsəb sözünün qədim dövrlərdə əsasən yüksək rütbəli məmurlar, zadəganlar və din xadimləri üçün işləndiyini görürük. Lakin müasir dövrdə bu söz daha çox metaforik mənada, öz sahəsində peşəkarlığı ilə seçilən, nüfuzlu və hörmətli şəxslər üçün işlədilə bilər. Məsələn, “o, öz sahəsində alinəsəb bir alimdir” deyərkən, sadəcə onun akademik vəzifəsinə deyil, elmi nailiyyətlərinə, tədqiqatlarına və ictimai təsirinə də işarə edirik.

Beləliklə, alinəsəb sözü, sadə bir rütbə göstəricisindən daha çox, bir insanın cəmiyyətdə tutduğu yüksək mövqeyi, nüfuzunu və təsir dairəsini əks etdirən zəngin mənaya malik bir termindir. Onun tarixi kökləri və istifadəsinin müxtəlif kontekstləri sözün daha dərin bir anlayışını tələb edir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz