Mənası: Kodlaşdırma – ilkin əlifbadakı məlumatın digər əlifbadakı məlumata çevrilməsi prosesidir. Bu, məlumatın təmsilinin dəyişdirilməsini əhatə edir və müxtəlif sahələrdə geniş tətbiq olunur.
Kodlaşdırmanın Tətbiq Sahələri:
- İnformatika və Proqramlaşdırma: Kodlaşdırma proqramlaşdırmanın əsasını təşkil edir. Proqramçılar proqram kodunu yazmaq üçün müxtəlif proqramlaşdırma dillərindən (C++, Java, Python, jаvascript və s.) istifadə edirlər. Bu dillərdə yazılmış kodlar kompüter tərəfindən başa düşülən maşın koduna çevrilir. Bu çevirici prosesdə kompilyator və ya interpretator kimi vasitələr istifadə olunur. Kodlaşdırmanın keyfiyyəti proqramın effektivliyinə və etibarlılığına birbaşa təsir göstərir.
- Kommunikasiya Texnologiyaları: Məlumat ötürmə zamanı, məsələn, internetdə məlumatın ötürülməsi üçün kodlaşdırma istifadə olunur. ASCII, Unicode kimi kodlaşdırma standartları mətn məlumatının rəqəmsal təmsil olunmasını təmin edir. Bu standartlar müxtəlif simvolların unikal rəqəm kodlarına çevrilməsinə imkan verir.
- Kriptoqrafiya: Kodlaşdırma kriptoqrafiyanın əsas komponentlərindən biridir. Məlumatın qorunması üçün şifrələmə texnologiyaları məlumatı oxunmaz hala çevirmək üçün müxtəlif kodlaşdırma üsullarından istifadə edir. Bu, məlumatın icazəsiz girişdən qorunmasına xidmət edir.
- Genetik Kodlaşdırma (Biologiya): DNT-də genetik məlumatın kodlanması da bir növ kodlaşdırma nümunəsidir. DNT-dəki nukleotid ardıcıllığı zülalların amin turşusu ardıcıllığını müəyyən edir. Bu ardıcıllıqlar canlı orqanizmlərin xüsusiyyətlərini müəyyən edir.
- Məlumatın Sıxılması: Məlumatın həcmini azaltmaq üçün istifadə olunan sıxılma alqoritmləri də müxtəlif kodlaşdırma üsullarından istifadə edir. Bu üsullar artıq məlumatları aradan qaldırmaqla məlumatın daha effektiv saxlanmasına və ötürülməsinə imkan verir.
Ümumiyyətlə, kodlaşdırma məlumatın təmsilinin dəyişdirilməsi prosesidir və informasiya texnologiyalarının, kommunikasiyanın və biologiyanın bir çox sahələrində mühüm rol oynayır.