Mənası: Kriptoanaliz – açıq mətn kimi mühüm məlumatı əldə etmək üçün kriptoqrafik sistemin, onun giriş və çıxış məlumatlarının, yaxud hər ikisinin analizi.
Tərif
Kriptoanaliz, şifrələnmiş məlumatları açmaq və ya şifrələmə sistemlərini pozmaq üçün istifadə olunan elmi və texniki üsulların öyrənilməsidir. Bu, kriptoqrafiyanın əksidir; kriptoqrafiya məlumatların gizlədilməsi ilə məşğul olsa da, kriptoanaliz bu məlumatları açmaq məqsədi daşıyır. Kriptoanalizin əsas məqsədi, şifrəni açmadan mətnin məzmununu müəyyən etməkdir. Bu, müxtəlif metodlar, alqoritmlər və statistik analizlər vasitəsilə həyata keçirilir.
İstifadə Sahələri
- Kompüter Elmləri: Kriptoanaliz, kompüter təhlükəsizliyinin vacib bir hissəsidir. Şifrələmə sistemlərinin zəifliklərinin aşkarlanması və onların təhlükəsizliyinin yoxlanılması üçün istifadə olunur.
- İnformasiya Təhlükəsizliyi: İnformasiya təhlükəsizliyi mütəxəssisləri kriptoanaliz üsullarından istifadə edərək potensial hücumları aşkar edir və sistemlərin müdafiəsini gücləndirir.
- Kriptoqrafiya: İronik olaraq, kriptoqrafiya mütəxəssisləri kriptoanalizin prinsiplərini başa düşməklə daha güclü və təhlükəsiz şifrələmə sistemləri yaradırlar.
- Hərbiyyə: Hərbi kəşfiyyat və əlaqə təhlükəsizliyi sahələrində kriptoanaliz mühüm rol oynayır. Şifrələrin deşifrə olunması düşmən əlaqələrini dinləmək və hərbi əməliyyatlar haqqında məlumat əldə etmək üçün istifadə olunur.
- Kriminalistika: Cinayət araşdırmalarında, şifrələnmiş məlumatların açılması üçün kriptoanaliz üsullarından istifadə oluna bilər.
Metodlari
Kriptoanaliz müxtəlif metodlar əsasında aparılır, bunlara aşağıdakılar daxildir:
- Frekvensiya analizi: Əlifbadakı hərflərin tezliyinin analiz edilməsi.
- Diferensial kriptoanaliz: Şifrələmə alqoritminin giriş və çıxış məlumatları arasındakı əlaqənin analiz edilməsi.
- Lineer kriptoanaliz: Şifrələmə alqoritminin lineer xüsusiyyətlərinin analiz edilməsi.
- Brute-force hücumu: Bütün mümkün açarların sınaqdan keçirilməsi.