Mənası: Kriptoqrafik heş funksiya − ixtiyari uzunluqda məlumatı sabit uzunluqda heş-koda çevirən kriptoqrafik çevirmə
Tərif
Kriptoqrafik heş funksiyası, istənilən ölçülü məlumat girişini (məsələn, sənəd, fayl, mesaj) sabit ölçülü bir heş koda (məsələn, 128 bit, 256 bit) çevirən bir yönlü riyazi funksiyadır. Bu proses "heşləmə" adlanır. Heş kodu, orijinal məlumatın "barmaq izi" kimi düşünülə bilər. Hətta orijinal məlumatda kiçik bir dəyişiklik belə, heş kodunda əhəmiyyətli dəyişikliklərə səbəb olur.
Xüsusiyyətləri
- Yönlü olma: Heş kodundan orijinal məlumatı əldə etmək hesablama baxımından mümkün deyildir.
- Qarşıdurma müqaviməti: Fərqli məlumatlar eyni heş kodu yaratmamalıdır (çox nadir hallar istisna olmaqla).
- Sürətli hesablama: Heş funksiyası nisbətən tez bir şəkildə hesablanmalıdır.
- Sabit uzunluq: Hər zaman eyni uzunluqda heş kodu yaradır.
İstifadə sahələri
- Məlumat bütövlüyünün təminatı: Heş kodları məlumatların dəyişdirilmədiyini yoxlamaq üçün istifadə olunur. Məsələn, proqram təminatının yüklənməsindən əvvəl.
- Parol təhlükəsizliyi: Parolun özü deyil, onun heş kodu saxlanılır. Bu, parolun oğurlanması halında məlumatların qorunmasına kömək edir.
- Rəqəmli imza: Heş kodları rəqəmli imza sxemlərində istifadə olunur.
- Blok zəncirləri (Blockchain): Blok zəncirlərində hər blokun heş kodu növbəti bloka əlavə olunur, bu da zəncirin bütövlüyünü təmin edir.
- Kriptoqrafiya: Müxtəlif kriptoqrafik protokolların təhlükəsizliyini təmin edir.
Nümunələr
- SHA-256
- SHA-512
- MD5 (artıq təhlükəsiz sayılmır)
- RIPEMD-160