Mənası: Kriptoqrafik sistem – şifrləmə və deşifrləmə vasitəsini təmin etmək üçün birgə istifadə edilən sənədlər, qurğular, avadanlıq və əlaqədar texniki vasitələr toplusudur.
İzah
Kriptoqrafik sistemlər məlumatların gizliliyini, bütövlüyünü və autentifikasiyasını təmin etmək üçün istifadə olunur. Bu sistemlər müxtəlif algoritmlər, protokollar və texnologiyalardan ibarətdir və məlumatların icazəsiz girişdən qorunmasını təmin edir. Şifrləmə, məlumatların ancaq müəyyən bir açar vasitəsilə oxuna bilən formada çevrilməsidir, deşifrləmə isə şifrlənmiş məlumatların orijinal formada bərpasıdır.
İstifadə Sahələri
- İnformasiya Təhlükəsizliyi: Kriptoqrafik sistemlər məlumatların qorunması üçün ən əsas vasitələrdəndir. Onlar kompüter şəbəkələrində, internetdə, mobil cihazlar da daxil olmaqla müxtəlif platformalarda məlumatların qorunmasına xidmət edir.
- Kompüter Elmi: Kriptoqrafiya kompüter elminin vacib bir hissəsidir və yeni şifrləmə metodlarının inkişafı, onların təhlükəsizliyin qiymətləndirilməsi və tətbiqi ilə məşğul olur.
- Telekommunikasiya: Telefon rabitəsi, internet və digər telekommunikasiya sistemləri kriptoqrafik sistemlərdən istifadə edərək məlumatların gizliliyini və bütövlüyünü təmin edir.
- Maliyyə: Bank əməliyyatları, elektron ödənişlər və digər maliyyə əməliyyatları kriptoqrafik sistemlər vasitəsilə qorunur.
- Hərbi işlər: Hərbi əlaqələr və kəşfiyyat məlumatları kriptoqrafik sistemlərin köməyi ilə qorunur.
- Elektron Sənəd Dövriyyəsi: Rəsmi sənədlərin, müqavilələrin və digər elektron sənədlərin təhlükəsizliyi kriptoqrafik imzalar və şifrləmə vasitəsilə təmin olunur.
Komponentlər
Bir kriptoqrafik sistem ümumiyyətlə aşağıdakı komponentlərdən ibarətdir:
- Alqoritmlər (şifrləmə və deşifrləmə üçün)
- Açarlar (şifrləmə və deşifrləmə prosesində istifadə olunan məxfi məlumatlar)
- Protokullar (məlumat mübadiləsi üçün qaydalar)
- Avadanlıq (şifrləmə və deşifrləmə əməliyyatlarını həyata keçirən fiziki qurğular)
- Proqram təminatı (şifrləmə və deşifrləmə prosesini idarə edən proqramlar)