Mənası: Üçqat DES – Data Encryption Standard (DES) şifrinin daha güclü və təhlükəsiz bir variantıdır. Açıq mətn məlumatı üç dəfə ardıcıl olaraq DES alqoritmindən keçirərək şifrələnir. Bu, əsas uzunluğunu artıraraq və şifrələmənin gücünü xeyli yüksəldərək orijinal DES-in zəifliklərini aradan qaldırır.
İşləmə Prinsipi
Triple DES-də ümumiyyətlə üç fərqli DES açarı (K1, K2, K3) istifadə olunur. Şifrələmə prosesi aşağıdakı kimi həyata keçirilir:
- Açıq mətn K1 açarı ilə şifrələnir.
- Nəticə K2 açarı ilə deşifr edilir.
- Son nəticə K3 açarı ilə yenidən şifrələnir.
Deşifrələmə prosesi əks əməliyyatları yerinə yetirməklə həyata keçirilir.
İstifadə Rejimləri
Triple DES-in bir neçə istifadə rejimi mövcuddur, bunlardan ən çox yayılanları:
- DES-EEE2: Üç fərqli açar (K1, K2, K3) istifadə olunur və hər üç əməliyyat (şifrələmə, deşifrələmə, şifrələmə) fərqli açarlarla yerinə yetirilir.
- DES-EDE3: Üç açardan iki açar eyni olur (məsələn, K1=K3). Bu rejim, DES-EEE2-dən daha az hesablama gücü tələb edir, lakin təhlükəsizlik səviyyəsi də bir qədər aşağıdır.
İstifadə Sahələri
Triple DES geniş şəkildə istifadə olunan bir şifrləmə alqoritmidir və aşağıdakı sahələrdə tətbiq olunur:
- İnformasiya Təhlükəsizliyi: Həssas məlumatların qorunması üçün (məsələn, maliyyə məlumatları, tibbi məlumatlar).
- Kriptoqrafiya: Məlumatların gizliliyinə və bütövlüyünə zəmanət vermək üçün.
- Şəbəkə Təhlükəsizliyi: VPN (Virtual Private Network) və digər təhlükəsizlik protokollarında.
Qeyd: Triple DES, AES (Advanced Encryption Standard) kimi daha müasir və effektiv şifrləmə alqoritmlərinin meydana çıxması ilə daha az istifadə olunur, lakin hələ də bəzi sistemlərdə təhlükəsizlik təminatı üçün istifadə edilir.