Mənası: Troya atı, troyan – funksiyaları baxımından faydalı proqram kimi görünən zərərli proqramlardır. Troyanlar işə düşdükdə elan edilmiş faydalı funksiyalarını yerinə yetirə bilərlər, lakin eyni zamanda gizli şəkildə zərərli əməliyyatlar da həyata keçirirlər.
Tərif
Troyan atları kompüter viruslarından fərqli olaraq öz-özlüyündə yayılma qabiliyyətinə malik deyillər. Onlar istifadəçinin müdaxiləsi ilə, yəni istifadəçinin zərərli proqramı bilmədən yükləməsi və işə salması ilə sistemə daxil olurlar. Adətən, troyanlar oyunlar, faydalı proqramlar və ya digər cəlbedici maskalar altında təqdim olunur.
İşləmə Prinsipi
Troyanın əsas məqsədi sistemə gizlicə daxil olmaq və istifadəçi haqqında məlumatları oğurlamaq, sistemə nəzarəti ələ keçirmək, ya da digər zərərli əməliyyatları həyata keçirməkdir. Bu əməliyyatlar aşağıdakıları əhatə edə bilər:
- Şəxsi məlumatların (şifrələr, bank kartı məlumatları və s.) oğurlanması
- Kompüterin uzaqdan idarə edilməsi
- Sistemin yavaşlaması və ya işləməməsi
- Digər zərərli proqramların yüklənməsi
- Faylların silinməsi və ya şifrələnməsi (ransomware)
İstifadə Sahələri
Troyan atları əsasən kompüter təhlükəsizliyi və kibercinayət sahələrində istifadə olunur. Bunlar həmçinin informasiya texnologiyaları, kompüter elmləri və kiber təhlükəsizlik tədqiqatlarında araşdırma obyekti kimi tədqiq olunur.
Qorunma Üsulları
Troyanlardan qorunmaq üçün etibarlı antivirus proqramlarından istifadə etmək, şübhəli faylları yükləməmək, proqramları etibarlı mənbələrdən yükləmək və əməliyyat sistemini daim yeniləmək tövsiyə olunur.