Dastan adı, özündə zəngin bir məna və tarixi dərinliyi əks etdirən gözəl bir addır. Sadəcə "folklorun epik janrları içərisində qəhrəmanlıq və aşiqanə məzmunda olan, həcmcə ən böyük əsər" deyərək onun mahiyyətini tam olaraq izah etmək mümkün deyil. Çünki Dastan sözü, yalnız ədəbi bir janrın adı deyil, həm də bir xalqın tarixini, mədəniyyətini, inanclarını və arzularını əks etdirən geniş bir konsepsiyadır.
Etimoloji baxımdan, Dastan sözünün kökü qədim türk dillərinə gedib çıxır və "hekayə", "söyləmək", "danışmaq" mənalarını verir. Bu, Dastanların əsasən sözlü ənənə ilə nəsildən-nəslə ötürülən uzun hekayələr olduğunu göstərir. Min illər ərzində şifahi olaraq yaşayan və nəql olunan bu hekayələr, bir xalqın kollektiv yaddaşının təcəssümü kimi qəbul edilə bilər.
Dastanlar, yalnız qəhrəmanlıq və aşiqanə mövzuları ilə məhdudlaşmır. Onlarda həmçinin sosial ədalətsizlik, təbiət qüvvələri ilə mübarizə, mənəvi dəyərlər, əxlaqi prinsiplər və insan həyatının müxtəlif tərəfləri öz əksini tapır. Qəhrəmanların mübarizələri, qələbələri və məğlubiyyətləri vasitəsilə xalq öz ideallarını, ümidlərini və qorxularını ifadə edir.
Dastanlar həm də ədəbiyyatın, musiqinin və teatrın sintezidir. Onlar həmişə musiqi alətlərinin müşayiəti ilə ifa olunur, hətta bəzi hallarda rəqs elementləri də öz əksini tapır. Bu da Dastanların tamaşaçı ilə daha yaxın əlaqə qurmasına və onların təsirini artırır. Bədii təsvir vasitələri, obrazlı dil, metaforalar və müxtəlif bədii üsullar Dastanların ədəbi dəyərini yüksəldir.
Nəticə etibarilə, Dastan sadəcə bir ədəbi janr deyil, həm də bir xalqın tarixi, mədəniyyəti və ruhunun canlı təcəssümüdür. O, həyatın müxtəlif tərəflərini, insanın daxili aləmini və xalqın ümumi yaddaşını özündə əks etdirən bir sənət əsəridir. Dastan sözü, bir xalqın tarixini, mədəniyyətini, adət-ənənələrini və ideallarını əbədiləşdirən əfsanəvi bir hekayənin, bir epik poemasın adıdır.