Dastan (fars. داستان) – Şifahi xalq ədəbiyyatının ən geniş və monumental epik janrlarından biridir. Qəhrəmanlıq və ya aşiqanə mövzuları əsas götürərək, əsrlər boyu nəsildən-nəsilə şifahi olaraq ötürülən, geniş həcmli və mürəkkəb süjet xəttinə malik ədəbi əsərlərdir. Dastanlar, sadəcə bir hekayədən çox, xalqın tarixini, inanclarını, adət-ənənələrini, mənəvi dəyərlərini və dünya görüşünü əks etdirən geniş bir mədəniyyət məcmusudur.
Dastanlarda qəhrəmanlar, adətən, super qüvvələrə malik, cəsarətli, bacarıqlı və xalqının müdafiəçisi olan mistik şəxsiyyətlərdir. Onların macəraları, düşmənlərlə mübarizələri, qələbələri və məğlubiyyətləri, sevgi hekayələri və həyat fəlsəfəsi dastanların əsasını təşkil edir. Bu macəralar fantastik elementlər, sehrli hadisələr və real həyat təsvirləri ilə qarışaraq, dinamik və maraqlı bir süjet xətti yaradır.
Dastanların həcminin böyüklüyü onların bir çox hissədən, epizoddan və alt süjetlərdən ibarət olmasını təmin edir. Bu hissələr, əsrlər boyu şifahi olaraq ötürülərək, hər nəsil tərəfindən yenilənib, dəyişdirilib və zənginləşdirilib. Bu da dastanların müxtəlif variantlarının mövcudluğuna səbəb olur. Hər bir variant özünəməxsus xüsusiyyətlərə malikdir və müəyyən bir regionun və ya qrupun mədəniyyətini daha dəqiq əks etdirir.
Ümumiyyətlə, dastanlar milli və regional kimliyin formalaşmasında, tarixi hadisələrin qorunmasında və xalq ədəbiyyatının inkişafında mühüm rol oynayır. Onlar sadəcə əyləncə vasitəsi deyil, həm də xalqın kollektiv yaddaşının və mədəni irsinin tərkib hissəsidir. "Koroğlu", "Əşq dastanı", "Qorqud dastanı" kimi əsərlər Azərbaycan ədəbiyyatının ən qiymətli incilərindən biridir və dünya ədəbiyyatında özünəməxsus yer tutur.