Məqam sözü, sadəcə "zaman", "vaxt" və ya "an" kimi tərcümə edilməkdən daha geniş və dərin bir mənaya malikdir. Azərbaycan mədəniyyətində, xüsusilə musiqi sənətinin dərinliklərində özünəməxsus bir yer tutan bu söz, sadəcə bir zaman nöqtəsini deyil, həm də o zaman nöqtəsinin əhəmiyyətini, mahiyyətini, duyğularını və ətraf mühitlə qarşılıqlı əlaqəsini ifadə edir.
Musiqidə "məqam" termini, müəyyən bir not sırası, səs ardıcıllığı, melodik və ritmik quruluşdan daha çox, duyğu və əhval-ruhiyyənin ifadə vasitəsidir. Hər bir məqam özünəməxsus bir koloritə, ruha, hətta özünəməxsus bir hekayəyə malikdir. O, dinləyicidə müəyyən bir hissi, əhval-ruhiyyəni oyadır. Məsələn, bir məqam kədər, digəri isə sevinc hisslərini ifadə edə bilər.
Daha geniş mənada isə "məqam" sözü, hər hansı bir hadisənin, vəziyyətin və ya həyat mərhələsinin əhəmiyyətli, yaddaqalan anını, zirvə nöqtəsini, həlledici bir anı bildirir. Bu mənada, hər hansı bir uğurun, kəşfin və ya həyatda baş verən önəmli bir hadisənin “məqamı”ndan danışırıq. Bu, zamanın sadə bir ölçüsü deyil, tarixdə iz qoyan, yaddaşlarda əbədiləşən bir andır.
Beləliklə, "məqam" sözü, sadəcə "zaman" və ya "an" anlayışlarından daha çox, mənəvi, duyğusal və mədəni bir yüklə yüklənmiş, dərin məna kəsb edən bir termindir. O, Azərbaycan mədəniyyətinin ayrılmaz bir parçası olaraq, musiqidən ədəbiyyata, həyata qədər geniş bir spektrdə istifadə olunur və hər zaman özünəməxsus bir sehrə malikdir.