Təfəkkür sözü, Azərbaycan dilində geniş məna kəsb edən, zəngin bir termindir. Sadəcə "düşünsə, düşünmə, fikirləşmə" mənalarından daha çoxunu əhatə edir. Əslində, təfəkkür insanın beyninin fəaliyyətinin ən yüksək səviyyəsini, məntiqi əlaqələr qurma, mühakimə yürütmə, təhlil etmə, sintez etmə, yaradıcı düşüncə qabiliyyətini ifadə edir.
Təfəkkür, passiv bir proses deyil; aktiv, yaradıcı və dinamik bir fəaliyyətdir. Bu, yeni fikirlərin yaranması, mövcud biliklərin yenidən təşkil olunması, problemlərin həlli üçün strateji yanaşmaların inkişaf etdirilməsi deməkdir. Sadəcə mövcud məlumatları qəbul etməkdən kənara çıxaraq, insanın ətraf aləmi dərk etməsində, dünyanı anlamaqda və özünəməxsus dünyagörüşünü formalaşdırmaqda əsas rol oynayır.
Təfəkkürün müxtəlif növləri mövcuddur: məntiqi təfəkkür, obrazlı təfəkkür, tənqidi təfəkkür, yaradıcı təfəkkür və s. Hər bir növ özünəməxsus xüsusiyyətlərə malikdir və müxtəlif vəzifələrin həllində istifadə olunur. Məsələn, məntiqi təfəkkür dəqiqlik və ardıcıllıq tələb edən problemlərin həllində əsas rol oynayır, yaradıcı təfəkkür isə yeni, orijinal ideyaların yaranmasına imkan verir.
Tarix boyu filosoflar və alimlər təfəkkürün mahiyyətini anlamağa çalışmış, onun insan həyatındakı əhəmiyyətini vurğulamışlar. Təfəkkür insanı heyvanlardan fərqləndirən ən mühüm xüsusiyyətlərdən biridir və elm, texnologiya, incəsənət və digər sahələrdəki bütün nailiyyətlərin əsasını təşkil edir. Beləliklə, Təfəkkür, sadəcə düşünmək deyil, insanın dünyanı dəyişdirmək qabiliyyətinin əsasını təşkil edən güclü bir alətdir.