Yarbəy adı, Azərbaycan türkcəsində dərin tarixi və mədəni köklərə malik olan, çoxşaxəli bir mənaya malikdir. Sadəcə "qəza rəisi" və ya "zabit rütbəsi" kimi dar mənalarla izah etmək, adın zənginliyini tam əks etdirmir.
Əslində Yarbəy, iki əsas hissədən ibarətdir: "yar" və "bəy". "Bəy" sözü, hər kəsə məlum olduğu kimi, yüksək sosial statusu, nüfuz və hörməti ifadə edən bir tituldur; soylu bir ailəyə mənsubiyyət və ya ictimai mövqeyin göstəricisidir. Ancaq "yar" sözü daha maraqlı və çoxmənalıdır.
"Yar" sözü, sadəcə "dost" və ya "yoldaş"dan daha çox məna kəsb edir. O, dərin bir bağlılığı, etimadı, qardaşlıq duyğusunu, hətta bərabərliyi ifadə edir. Belə ki, "yar" yalnız adi bir yoldaşlıqdan daha artıq, qan qohumluğuna bənzər bir münasibəti əks etdirə bilər. Bəzən "yar" sözü sevgiliyə, məhəbbət obyektinə də işarə edə bilər, lakin bu mənada Yarbəy adının izahında ehtimal olunan məna deyil.
Bu baxımdan, Yarbəy adının mənası "bəyə bərabər olan dost", "bəyin etibarlı yoldaşı", "bəyin səmimi yaranı", "bəyin tayı-bərabəri" kimi daha geniş və dəqiq şəkildə izah edilə bilər. Ad, sadəcə bir vəzifəni deyil, həm də dərin münasibətləri, etimadı və qarşılıqlı hörməti ifadə edir. Yüksək rütbəli bir şəxsin, sadəcə vəzifəsinə görə yox, həm də şəxsi keyfiyyətlərinə, ədalətinə və ətrafındakılara olan münasibətinə görə də hörmət qazandığını göstərir.
Beləliklə, Yarbəy adı, tarixi kontekstdə qəza rəisi və ya zabit kimi vəzifələri göstərsə də, özündə çox daha dərin, insani və mənəvi dəyərləri əks etdirən bir ad kimi qəbul edilməlidir.