Calayir: Tarixin Səhifələrindən Sızan Bir Ad
Calayir adı, sadəcə qədim türk tayfalarından birinin adı deyil, zamanın dərinliklərindən gələn, tarix boyu müxtəlif hadisələrə şahidlik etmiş, güclü bir mirası özündə əks etdirən bir termindir. Bu adın mənşəyi və etimologiyası hələ də mübahisə mövzusudur, lakin ən geniş yayılmış nəzəriyyələr onun kökünün qədim türkcədəki "cala" (qayğı, qoruma) və ya "çal" (səs, səda) sözləri ilə əlaqəli olduğunu irəli sürür. Bəzi tədqiqatçılar isə onu "qəhrəman", "cəsur" kimi mənalara gətirən köklərlə bağlayırlar.
Tarixi mənbələr Calayirlərin Orta Asiyadan başlayaraq Avrasiya boylarına yayılmış nüfuzlu bir türk tayfası olduğunu göstərir. Savaşçı ruhları və qəhrəmanlıqları ilə tanınan Calayirlər, müxtəlif imperiyaların və dövlətlərin qurulmasında əhəmiyyətli rol oynamış, siyasi və hərbi sahələrdə öz mövqelərini qoruyub saxlamışlar. Onların tarixi izləri Azərbaycanın, İranın, Türkiyənin və digər regionların tarixi sənədlərində öz əksini tapmışdır.
Calayir adının əhəmiyyəti onun yalnız bir tayfanın adı olmaması ilə bağlıdır. O, eyni zamanda, bir mədəniyyət, bir tarix, bir qəbilə mənəviyyatıdır. Bu adın daşıdığı tarixi yük, nəsillər boyu davam edən bir qürur və mənsubiyyət hissi yaradır. Calayir adı sadəcə bir söz deyil, o, əcdadlarımızın yaşadığı qəhrəmanlıq hekayələrinin, mübarizənin və qələbələrin, mədəniyyət və ənənələrin yaşayan bir simvoludur.
Beləliklə, Calayir adı qısaca "qədim türk tayfalarından birinin adı" kimi izah edilməkdən çox dərin mənalar, zəngin bir tarix və qürurlu bir keçmişi özündə birləşdirən bir simvoldur.