Axtarmaq – bir şeyin, kiminsə və ya hadisənin yerini, mövqeyini, mənbəyini və ya mahiyyətini müəyyən etmək məqsədilə axtarış aparmaq, tapmaq cəhdi göstərmək deməkdir. Bu fe'l həm konkret, həm də məcazi mənada işlədilə bilər.
Antonimlər:
Tapmaq
Tapmaq axtarışın müsbət nəticəsini, aradığını tapmağı bildirir. Axtarmaq hərəkəti, tapmaq isə onun nəticəsidir. Hər iki söz həm konkret, həm də məcazi mənada işlədilir. Konkret mənada fiziki olaraq bir şeyin tapılması, məcazi mənada isə bir həllin, cavabın və ya başqa bir axtarılan məlumatın tapılması başa düşülür. Həm gündəlik danışıq dilində, həm də ədəbiyyatda geniş istifadə olunur.
Hər kəs öz yerini axtarır, tapır və əyləşirdi (S.Rəhimov).
İtirmək
İtirmək axtarmağın əksi olaraq, əvvəllər sahib olunan bir şeyi, şəxsi və ya informasiyanı əldən vermək, onun yerini bilməmək deməkdir. Bu söz əsasən konkret mənada işlənir, baxmayaraq ki, bəzi hallarda məcazi mənada da işlədilə bilər (məsələn, “ümidini itirmək”). Gündəlik danışıq dilində və ədəbiyyatda geniş tətbiq olunur.
Özünə buraxmaq
“Özünə buraxmaq” ifadəsi axtarmaq hərəkətini tamamilə dayandırmaq, aradığını tapmağa çalışmamaq mənasını verir. Bu, passiv bir yanaşmadır və axtarmağın əksidir. Əsasən məişət dilində istifadə olunur.
Unutmaq
Unutmaq aradığını bilməmək, yadından çıxarmaq deməkdir. Bu, axtarmağın əvvəlindəki mərhələnin olmaması deməkdir, yəni axtarmağa ehtiyac yoxdur, çünki aradığın nə olduğunu da bilmirsən. Həm gündəlik danışıq dilində, həm də ədəbiyyatda geniş işlədilir.