Analiz – mürəkkəb bir bütövlüyü təşkil edən hissələrə ayırma, tədqiq etmə və onların qarşılıqlı əlaqələrini müəyyən etmə prosesidir. Analiz elmi, texniki, ədəbi və gündəlik həyatın müxtəlif sahələrində geniş tətbiq olunur. Məsələn, riyazi analizdə funksiyaların xassələri öyrənilir, ədəbiyyatda əsərin kompozisiyası, üslubu və ideya məzmunu analiz olunur, iqtisadi analizdə isə iqtisadi göstəricilər və onların qarşılıqlı əlaqələri təhlil edilir.
Antonimlər:
Sintez
Analizin əks prosesi olan sintez, ayrı-ayrı elementlərin birləşdirilərək yeni, daha mürəkkəb bir bütövün yaradılması deməkdir. Analiz parçalamaq, ayırmaqdırsa, sintez birləşdirmək, yaratmaqdır. Kimyada maddələrin sintezi, musiqidə melodiyanın yaradılması, inşaatda binanın tikilməsi sintezin nümunələridir. Analiz və sintez bir-birini tamamlayan proseslərdir; elmi tədqiqatlarda, texniki layihələndirmədə və digər sahələrdə tez-tez birlikdə tətbiq olunurlar.