Arxaizm – dil tarixinin müəyyən mərhələsində aktiv işlənməkdən çıxmış, köhnəlmiş söz və ya ifadədir. Arxaizmlər ədəbiyyatda, xüsusilə də tarixi romanlarda, əsərlərdə keçmiş dövrlərin reallıqlarını əks etdirmək məqsədilə istifadə olunur. Onlar dilin tarixi inkişafını öyrənmək üçün əhəmiyyətli mənbə sayılır.
Antonimlər:
Neologizm
Neologizm – dilə yeni daxil olmuş və ya köhnə sözün yeni mənada istifadəsi ilə əmələ gəlmiş sözdür. Neologizmlər əsasən elmin, texnikanın, mədəniyyətin inkişafı ilə bağlı yeni anlayışları ifadə etmək üçün yaranır. Onlar dilin zənginləşməsinə və inkişafına töhfə verirlər. Neologizmlər elmi ədəbiyyatda, texniki mətnlərdə, gündəlik danışığımda geniş istifadə olunur. Yeni texnologiyaların, sosial dəyişikliklərin, elmi kəşflərin nəticəsi olaraq yaranan neologizmlər dilə dinamizm gətirir. Məsələn, "internet", "kompüter", "e-poçt" kimi sözlər neologizmlərdir.
Arxaizm və Neologizm arasındakı fərq: Arxaizm köhnəlmiş, istifadədən çıxmış bir söz və ya ifadəni, neologizm isə yeni yaranmış və ya yeni mənada işlənən bir söz və ya ifadəni təmsil edir. Bunlar bir-birinin əksidir və dilin dinamik inkişafını göstərir. Əgər arxaizm keçmişə aiddirsə, neologizm gələcəyə aiddir və ya ən azından müasir dövrə aid yeni bir söz formasıdır.