Artıq sözü əsasən "lazımdan çox, həddindən artıq, əlavə" mənalarında işlədilir. Kontekstdən asılı olaraq müxtəlif antonimlərə malik ola bilər.
Antonimlər:Az, Əskik
"Artıq" sözünün ən geniş yayılmış antonimləri "az" və "əskik" sözləridir. "Az" sözü "Artıq"-dan fərqli olaraq miqdarca yetərsizliyi, çatışmazlığı bildirir. "Əskik" isə tam olmayan, natamam olan, bir şeyin tam miqdarına çatmayan hissəni ifadə edir. Hər iki antonim həm sayda, həm də miqdarda azlığı ifadə edir. Məişətdə, riyaziyyatda, eləcə də ədəbiyyatda istifadə olunur.
Nümunələr:
Artıq: Bu gün artıq çox işlədim.
Az: Bu gün az işlədim.
Artıq: Qabda artıq yemək var.
Əskik: Qabda yemək əskikdir.
Azərbaycan ədəbiyyatında artıq və az antonimləri tez-tez əks-səda kimi istifadə olunur. Məsələn, "Çox bilirəm, az bilirəm" kimi ifadələr ədəbiyyatda müqayisə üçün istifadə olunur.
Yeterli, Kafi
"Artıq" sözü həm də "yeterli" və "kafi" sözlərinin antonimi kimi qəbul edilə bilər. "Yeterli" və "kafi" bir işin, məsələnin həlli üçün lazım olan miqdarın kifayət qədər olmasını, "artıq" isə lazımdan çox olmasını ifadə edir. Bu antonimlər daha çox rəsmi dillərdə, elmi ədəbiyyatda və texniki sahələrdə işlədilir.
Nümunələr:
Artıq: Artıq su var, əlavə lazım deyil.
Yeterli: Su yeterlidir.
Artıq: Artıq məlumat var, hər şeyi bilmək lazım deyil.
Kafi: Məlumat kafi səviyyədədir.
Lazımsız
"Artıq" sözünün "lazımsız" sözü ilə də antonim əlaqəsi mövcuddur. "Artıq" lazımdan artıq, əlavə olanı, "lazımsız" isə lazım olmayanı bildirir. Bu antonimlər məişətdə, ədəbiyyatda və gündəlik nitqdə geniş istifadə olunur.
Nümunələr:
Artıq: Artıq əşyalarımı atmalıyam.
Lazımsız: Bu əşyalar lazımsızdır.