Azadlıq – istənilən hərəkət və fəaliyyətə maneəsiz imkan, öz müqəddəratını özünün təyin etmək hüququ, ictimai-siyasi və fərdi məhdudiyyətlərdən azad olmaq vəziyyətidir. Bu anlayış müxtəlif kontekstlərdə fərqli mənalar kəsb edə bilir: siyasi azadlıq, milli azadlıq, fərdi azadlıq, düşüncə azadlığı və s.
Antonimlər:
Məhdudiyyət
Azadlığın əksinə olan məhdudiyyət, şəxsin hərəkət və fəaliyyətində müəyyən qadağalar, məhdudiyyətlər və ya maneələr nəzərdə tutur. Bu məhdudiyyətlər qanunlarla, qaydalarla, sosial normalarla və ya digər amillərlə müəyyən oluna bilər. Məhdudiyyət həm fərdi, həm də kollektiv səviyyədə özünü göstərə bilər. Məsələn, həbs, ev dustaqlığı, səyahət məhdudiyyəti və s. məhdudiyyətin formalarıdır. Ədəbiyyatda məhdudiyyət, qəhrəmanın daxili mübarizəsini, ətraf mühitin təsirini göstərmək üçün istifadə olunur.
Əsirlik
Əsirlik, azadlığın tam əksi olub, bir şəxsin öz iradəsi xaricində başqa bir şəxs və ya qrup tərəfindən məcburi surətdə nəzarətdə saxlanılması vəziyyətini bildirir. Bu, fiziki məhdudiyyət, həmçinin iradə azadlığının məhdudlaşdırılması deməkdir. Əsirlik həm hərbi əməliyyatlar zamanı, həm də digər şəraitlərdə baş verə bilər. Tarixi kontekstdə əsirlik, müstəmləkəçilik və quldarlıq kimi amillərlə əlaqəlidir.
Məhkumluq
Məhkumluq, qanun pozuntusuna görə məhkəmə tərəfindən verilən cəza nəticəsində azadlığın məhdudlaşdırılması deməkdir. Bu, həbsxanada saxlanma, ev dustaqlığı və ya digər məhdudiyyətlər ola bilər. Məhkumluq hüquqi bir anlayış olub, cəmiyyətin təhlükəsizliyinin təmin olunması məqsədi daşıyır. Ədəbiyyatda məhkumluq, qəhrəmanın daxili əzablarını və cəmiyyətin ədalətsizliyini ifadə etmək üçün istifadə olunur.
Yetər bu məhkumluq! Yetər bu zillət! (Şəhriyar)
Təslimçilik
Təslimçilik, öz azadlığını, hüquqlarını və ya prinsiplərini müdafiə etmək əvəzinə, məcburiyyət və ya təzyiq altında qarşı tərəfə boyun əymək deməkdir. Bu, passiv müqavimət olmayaraq, azadlığın könüllü tərk edilməsini bildirir. Təslimçilik siyasi, sosial və şəxsi həyatın müxtəlif sahələrində baş verə bilər.