Bəy – əsasən XIX əsrə qədər Azərbaycan türklərinin ictimai-siyasi həyatında mühüm yer tutmuş, yüksək sosial statuslu şəxs. Feodal sistemində torpaq sahibi və ya rəhbər vəzifəsində olan şəxs olaraq qeyd olunurdu. Mənası, kontekstdən asılı olaraq dəyişə bilər.
Antonimlər:
Qul
Qul sözü bəyin tam əksidir. Bəy varlı, azad, hakimiyyət sahibi olan bir şəxs ikən, qul isə azadlığı əlindən alınmış, başqasına tabe olan, mülk sayılan bir insandır. Bu antonim cütü tarixi və sosial kontekstdə daha çox istifadə olunur. Bəy ilə qul arasında dərin bir iyerarxiya və sosial bərabərsizlik mövcuddur.
Söymə qul atamı, söyməyim bəy atana (Ata sözü).
Bu atalar sözündə bəy və qul arasındakı sosial məsafə və onlara verilən hörmətin fərqi aydın görünür. "Qul ata"nın söyülməsi daha az əhəmiyyət kəsb edir, çünki qul aşağı təbəqədən olan bir şəxsdir.
Nökər
Nökər sözü də bəyin antonimi kimi istifadə oluna bilər, lakin qul ilə müqayisədə daha zərif bir əkslik təşkil edir. Qul tamamilə sahibinə məxsus olan bir insandırsa, nökər müəyyən ödəniş və ya xidmət müqabilində bəyə xidmət edən, lakin azadlığı qoruyub saxlayan bir şəxsdir. Nökər bəyin əmrlərini yerinə yetirir, lakin onun mülkü deyil. Bu antonim cütü daha çox ədəbi əsərlərdə və gündəlik dil istifadəsində rast gəlinir.
Özü də şəhərimizin birinci bəyidir. Nökəri də qapımızda xanıma müntəzirdir (S.S.Axundov).
S.S.Axundovun bu misalında bəyin nökəri ilə arasındakı iyerarxiya, lakin nökərin azadlığı və müstəqil mövcudluğu əks olunur.