Çaxnaşmaq – qəfil, güclü qorxu və ya həyəcan hissi ilə əlaqədar olaraq narahat və çaşqın hala düşmək, qarışıqlıq içində olmaq deməkdir. Bu söz əsasən insan davranışlarını təsvir etmək üçün istifadə olunur və emosional vəziyyəti bildirir. Çaxnaşmaq həm fiziki, həm də psixoloji təzahürlərə malik ola bilər: ürək döyüntüsünün sürətlənməsi, nəfəs darlığı, titrəmə, qarışıqlıq və s.
Antonimlər:
Sakitləşmək
Sakitləşmək – çaxnaşmanın əksinə olaraq, həyəcan və narahatlığın azalması, sakit və rahat bir vəziyyətə qayıtmaq deməkdir. Bu antonim, çaxnaşmanın əks emosional vəziyyəti ifadə edir. Həm gündəlik danışıq dilində, həm də ədəbi əsərlərdə geniş istifadə olunur. Sakitləşmək, fiziki sakitlikdən əlavə, daxili rahatlığı da özündə əks etdirir. Məsələn, bir insan qəfil bir hadisədən sonra sakitləşməyə çalışır və ya bir uşaq ağlamaqdan sonra sakitləşir.
Nəhayət, sakitləşdi. (M.İbrahimov)
Sükunət tapmaq
Sükunət tapmaq – daxili rahatlığa, sakitliyə və əmin-amanlığa çatmaq deməkdir. Bu antonim, çaxnaşmanın əksinə olaraq, daxili harmoniya və sakit bir vəziyyəti ifadə edir. "Sükunət tapmaq" ifadəsi daha çox daxili sülhü və ruhi rahatlığı vurğulayır. Çox vaxt ədəbi əsərlərdə, fəlsəfi və dini mətnlərdə istifadə olunur.
O, nəhayət, sükunət tapdı və özünü ələ aldı.
Səbr etmək
Səbr etmək – çətinliklərə, narahatlıqlara və ya həyəcana dözmək, sakit və dözümlü olmaq deməkdir. Çaxnaşmaq hissi ilə əlaqədar olaraq, səbr etmək, həmin hisslərin öhdəsindən gəlmək üçün daxili gücü və nəzarəti bildirir. Bu antonim, daha çox şüurlu bir prosesə işarə edir. Məsələn, bir insan çətin bir vəziyyətdə səbr etməyə çalışır.
Nizam tapmaq
Nizam tapmaq – qarışıqlıqdan sonra düzən, nizam və qayda yaratmaq deməkdir. Bu, çaxnaşmanın yaratdığı qarışıqlığın əksinə bir vəziyyəti ifadə edir. Bu antonim daha çox xarici mühitin vəziyyətinə aiddir. Məsələn, bir hadisədən sonra məkan və ya işlər nizama salınır.