izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Sakitləşmək (f.): Bu feilin əsas mənası hər hansı bir səs-küylü, qarışıq və ya hərəkətli vəziyyətin azalaraq sakitliyə keçməsidir. Lüğətlərdəki "səs-küy azalmaq, ya kəsilmək, sakitlik düşmək" ifadəsi bu əsas mənanı qısaca ifadə edir, lakin daha geniş bir izah tələb olunur. Sakitləşmək, müxtəlif kontekstlərdə fərqli səviyyələrdə və müxtəlif amillərin təsiri altında baş verə bilər.

Məsələn, verilən nümunədəki "Gecədən keçmiş şəhər sakitləşdi" cümləsində, gecənin gəlməsi ilə insan fəaliyyətinin azalması, nəticədə isə səs-küyün və hərəkətin azalması nəzərdə tutulur. Bu, fiziki bir sakitləşmədir - səs-küyün azalması ilə əlaqəlidir. "Günəş günorta yerinə gələndə Tehranın bütün küçələri boşalmış" cümləsi isə, günorta istisi səbəbindən insanların fəaliyyətinin azalması, nəticədə küçələrin boşalması və sakitləşməsi ilə bağlıdır. Burada da fiziki bir sakitləşmə müşahidə olunur, lakin səbəbi fərqlidir.

Lakin "sakitləşmək" feili yalnız fiziki səs-küyün azalması ilə məhdudlaşmır. O, həm də emosional və ya psixoloji sakitliyi ifadə edə bilər. Məsələn, "Uşaq ana qucağında sakitləşdi" cümləsində uşağın emosional narahatlığının azalması, sakitləşməsi nəzərdə tutulur. Bu halda, səs-küy azalması yox, emosional tarazlığın bərpa olunması əsas mənadır.

Beləliklə, "sakitləşmək" feilinin mənasını tam olaraq anlamaq üçün, kontekstin nəzərə alınması vacibdir. Feilin leksik mənası səs-küyün azalması, hərəkətin yavaşlaması, emosional tarazlığın bərpa olunması, və ya hər hansı bir gərgin vəziyyətin yumşalması kimi müxtəlif halları əhatə edir. Sözün etimologiyası (mənşəyi) Türk dillərindən gəlmədir və "sakit" sözünün (-ləşmək əlavəsi ilə) feilləşdirilmiş formasıdır.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz