Dal-dalı – yavaş-yavaş, tədricən, asta-asta hərəkət etmək mənasını bildirən söz olub, əsasən danışıq dilində işlədilir. Hərəkətin sürətinin aşağı olduğunu ifadə edir. Bir çox hallarda "irəli" sözü ilə sinonim kimi istifadə olunsa da, "irəli" daha çox yönəlmə, hərəkətin istiqamətini ifadə edir, "dal-dalı" isə hərəkətin sürətini vurğulayır.
Antonimlər:
Tez: "Dal-dalı"nın əks mənasını "tez" sözü ifadə edir. "Tez" sözü hərəkətin yüksək sürətini bildirir və "dal-dalı" ilə tam zidd mənalı anlayışlardır. Həm danışıq, həm də ədəbi dildə geniş istifadə olunur. Məsələn, "Tez gəl!" - sürətli gəlməyi tələb edir, "Dal-dalı gəl!" isə yavaş gəlməyi ifadə edir.
Sürətlə: "Sürətlə" sözü də "dal-dalı"nın antonimi kimi çıxış edir. "Sürətlə" sözü "tez" sözü kimi hərəkətin sürətinin yüksək olduğunu bildirir. Əsasən ədəbi dildə işlənir, danışıq dilində isə "tez" daha çox üstünlük təşkil edir. Məsələn: "O, sürətlə qaçdı" - sürətli qaçmağı bildirir, "O, dal-dalı getdi" isə yavaş getməni ifadə edir.
Şırpılıb: Bu antonim daha çox hərəkətin qəfil və sürətli olmasını ifadə edir. "Dal-dalı" ilə tam zidd məna daşıyır. Daha çox obrazlı ifadələrə xasdır. Məsələn, "O, şırpılıb qaçdı" - gözlənilmədən və sürətlə qaçmağı bildirir.
Birdən: "Birdən" sözü gözlənilməzliyi və sürəti ifadə edir. "Dal-dalı" ilə ziddlik təşkil edir, çünki "dal-dalı" hərəkətin tədricənliyini ifadə edir. Məsələn: "O, birdən qaçmağa başladı" - gözlənilməz və sürətli hərəkəti ifadə edir.
Dildar dal-dalı çəkilib qapını örtdü (Ə.Vəliyev)
Sal daşının dibindən irəliyə bir qoşalülə çıxmışdır (M.İbrahimov)