Divanələnmək – ağılını itirmək, dəli olmaq, ağıldan azmaq mənasını bildirən fe'ldir. Əsasən, şiddətli emosiyaların, həddindən artıq sevinc və ya kədərin təsiri altında baş verən psixoloji vəziyyəti ifadə edir. Həmçinin, məcazi mənada həddən artıq həvəslənmək, bir şeyə tamamilə qapılmaq mənasında da işlədilə bilər.
Antonimlər:
Ağıllanmaq
Ağıllanmaq divanələnməyin əksidir. Bu, ağılın yaxşılaşmasını, düzgün qərarlar vermək qabiliyyətinin artmasını, düşüncənin aydınlaşmasını ifadə edir. Ağıllanmaq həm fərdi inkişaf, həm də təcrübə nəticəsində baş verə bilər. Ədəbiyyatda, xalq nağıllarında, məişət dilində geniş istifadə olunur. Ağıllanmaq insanın həyat dərslərindən çıxardığı nəticələrə əsaslanır.
Nümunə: Uşaqlar böyüyüb ağıllanırlar.
Sağalmaz olmaq (psixi sağlamlıq baxımından)
Divanələnmək, psixi xəstəliyin kəskin formada baş verməsini təsvir edərsə, sağalmaz olmaq daha geniş məna daşıyır. Bu, psixi sağlamlığın tam şəkildə bərpa olunmaması, davamlı psixi xəstəlik ilə yaşamaq deməkdir. Bu antonomik münasibət daha çox tibbi kontekstdə istifadə olunur.
Soyumaq (məcazi mənada)
Divanələnmək, məcazi mənada bir şeyə həddən artıq həvəslənmək deməkdirsə, soyumaq isə bu həvəsin itirilməsini, marağın azalmasını ifadə edir. Məlumat texnologiyalarına, bir hobbisi və ya məşğuliyyətə qarşı həvəsin azalması məhz belə ifadə edilə bilər. Ədəbiyyatda dəyişən hisslərin təsvirində istifadə olunur.
Nümunə: Yeni oyuncağa əvvəlki kimi həvəsli deyildi, yavaş-yavaş soyumuşdu.
Genə bir Leyliveş yarə dil verdi; Könül Məcnun təki divanələnmiş (M.V.Vidadi)
İndi Sona lap ağıllanmışdır (“Azərbaycan”)