Sağalmaz: (f. sif.) Heç bir müalicə və ya müdaxilə ilə sağala bilməyən, iyileşməyən; əlacı, dərmanı olmayan, müalicəsi mümkün olmayan xəstəlik, yaralanma və ya digər fiziki və ya psixoloji vəziyyət.
Sözün mənşəyi Azərbaycan dilinin kökü olan "sağal-" felindən götürülmüşdür. "Sağal-" felinin mənfi sifət şəkilçisi "-maz" ilə birləşməsindən əmələ gəlmişdir. "-maz" şəkilçisi, bir əməlin həyata keçirilməsinin mümkün olmamasını ifadə edir. Beləliklə, "sağalmaz" sözü əslində "sağala bilməz" mənasını daşıyır.
Sağalmaz sözü həm fiziki, həm də mənəvi mənada işlənə bilər. Fiziki mənada sağalmaz xəstəliklər (məsələn, bəzi xərçəng növləri), sağalmaz yaralar (məsələn, dərin yanıqlar) nəzərdə tutula bilər. Mənəvi mənada isə sağalmaz kədər, sağalmaz yara (ruhən), sağalmaz sevgi kimi ifadələr işlədilir. Bu halda "sağalmaz" sözü, həmin duyğu və ya vəziyyətin intensivliyini və davamlılığını vurğulayır, onun aradan qaldırılmasının çətinliyini və ya mümkün olmamasını ifadə edir.
Misallar:
• Sağalmaz xəstəliyinə tutulmuşdu.
• Qəlbindəki sağalmaz yara ilə yaşayırdı.
• Onun bu sağalmaz kədəri hər zaman üzərində hiss olunurdu.
• Sağalmaz bir sevgi onu məhv etdi.
• Dedi: anlatmışam mətləbi mərdə; Olunacaq çarə sağalmaz dərdə. (Bu misalda "sağalmaz dərd" ifadəsi müalicəsi olmayan, çox ciddi bir problemi göstərir.)
Nəticə olaraq, "sağalmaz" sözü, müalicəsi mümkün olmayan və ya çox çətin olan, davamlı və intensiv olan fiziki və ya mənəvi vəziyyətləri təsvir etmək üçün işlədilən bir sifətdir.