Doğrultmaq – hər hansı bir əməlin, hərəkətin, fikrin düzgünlüyünü, haqlılığını sübut etmək, təsdiq etmək, haqlı olduğunu göstərmək mənasını verir. Bu söz müxtəlif kontekstlərdə, o cümlədən məişətdə, ədəbiyyatda və hüquqda istifadə olunur.
Antonimlər:
Günahlandırmaq
Doğrultmağın antonimi olan günahlandırmaq, bir şəxsi və ya bir əməli səhv, qanunsuz və ya əxlaqsız olmaqda ittiham etmək deməkdir. Doğrultmaq haqlılığı sübut etməkdirsə, günahlandırmaq isə əksinə, səhvliyi, günahı üzə çıxarmağa yönəlib. Bu antonim cütü əks-mənalı əlaqədədir və tez-tez qarşı-qarşıya qoyulur. Həm məişətdə, həm də ədəbiyyatda geniş istifadə olunur. Məsələn, bir şəxs öz hərəkətlərini doğrultmağa çalışa bilər, digər şəxs isə onu həmin hərəkətlərdə günahlandıra bilər. Hüquq sistemində də bu sözlər fərqli kontekstlərdə tətbiq olunur. Məhkəmədə təqsirləndirilən şəxs özünü doğrultmağa çalışarkən, prokuror onu günahlandırır.
Nümunələr:
Yarməmmədi mühasiblikdən azad edək, hələlik qoyaq aşağı bir işdə özünü doğrultsun (M.İbrahimov).
Əvvəlcə dincəlirdi, kitablar oxuyurdu, sonralar isə darılmağa başlayanda ancaq özünü günahlandırırdı (M.İbrahimov).
Tənqid etmək
Doğrultmaq, bir şeyin düzgünlüyünü təsdiq etmək deməkdirsə, tənqid etmək isə onun nöqsanlarını, çatışmazlıqlarını göstərmək, qınamaq deməkdir. Doğrultmaq müsbət qiymətləndirməni əks etdirir, tənqid etmək isə mənfi qiymətləndirməni. Ədəbiyyatda, elm və həyatın müxtəlif sahələrində istifadə olunur. Məsələn, bir alim öz nəzəriyyəsini doğrultmağa çalışa bilər, başqa bir alim isə onu tənqid edə bilər.