Forma – MƏZMUN. Formanı müəyyən edən və şərtləndirən məzmunun özüdür. Forma və məzmun anlayışları ədəbiyyatşünaslıqda, incəsənətdə, fəlsəfədə və digər sahələrdə geniş istifadə olunur. Forma əsərin xarici quruluşunu, təşkili prinsipini, dil vasitələrini, kompozisiyasını əks etdirir, məzmun isə əsərin ideyasını, mövzusunu, məqsədini ifadə edir.
Antonimlər:
Məzmunsuzluq/Boşluq: Forma, məzmunsuz olduqda, öz əhəmiyyətini itirir. Bu, xüsusilə ədəbiyyatda, incəsənətdə və dizaynda özünü göstərir. Məzmunsuz forma səthi, cansız və mənasız olur. Məsələn, gözəl qurulmuş, amma məzmunca boş bir şeir oxucunun marağını çəkmir. Məzmunsuzluq, formanın boşluğu, bir növ əkslik yaratmaqla, sənət əsərinin mənasızlığını vurğulayır. Məişətdə isə, məsələn, gözəl qablaşdırılmış, amma keyfiyyətsiz bir məhsul "məzmunsuzluq" misalıdır.
Maddəsizlik/Soyuqluq: Bəzi kontekstlərdə, "forma" sözü konkret bir varlığa, maddəyə aid edilə bilər. Bu halda, "maddəsizlik" və ya "soyuqluq" onun antonimi ola bilər. Məsələn, "bu heykəlin forması çox gözəldir, amma maddəsi çox zəifdir" cümləsində "forma" konkret bir varlığın xarici görünüşünü ifadə edir. "Maddəsizlik" isə bu varlığın möhkəmliyinə, quruluşuna toxunur.
"Qəşəng forma, amma məzmunsuz sözlər..."
Sadəlik (müəyyən kontekstdə): Əgər "forma" mürəkkəb və çoxşaxəli bir quruluşu ifadə edirsə, onun antonimi sadəlik ola bilər. Məsələn, bir binanın mürəkkəb memarlıq forması ilə sadə bir kottecin forması arasında əsaslı fərq var. Bu halda, "forma" sözü konkret bir quruluşun mürəkkəbliyini ifadə edir.