Hakim: Məhkəmədə işə baxan, qərar verən şəxs; idarə edən, hökm sürən.
Antonimlər:
Hakim – Məhkum
Bu antonim cütlüyü hüquq sisteminə aiddir. “Hakim” sözü qanun əsasında qərar verən və hökm çıxaran şəxsi, “məhkum” sözü isə məhkəmə tərəfindən cinayət törətməkdə təqsirli bilinərək cəza alan şəxsi bildirir. Onlar bir-birinin əksini təşkil edir, çünki hakim hökm verir, məhkum isə hökmə məruz qalır. Bu antonim cütlüyü həm hüquqi, həm də məcazi mənada istifadə oluna bilər. Məsələn, “məhkum edilmiş fikirlər” ifadəsində “məhkum” sözü qəbul edilməmiş, rədd edilmiş mənalarını ifadə edir.
Mən tələb edirəm, möhtərəm hakim; Cəzasız qalmasın onun təhqiri (B.Vahabzadə); Məhkumu möhkəm sıxışdırdılar (“Ulduz”).
Hakim – Müttəhim
Bu antonim cütlüyünün əsas fərqi məhkəmə prosesindəki rollardır. “Hakim” qərar verən tərəfi, “müttəhim” isə ittiham olunan tərəfi təmsil edir. “Hakim” obyektivlik nümayiş etdirir, “müttəhim” isə özünü müdafiə edir. Bu antonim cütlüyü yalnız hüquqi kontekstdə istifadə olunur. Ədəbi əsərlərdə, həyatda isə hakim anlayışı daha geniş mənada, idarə edən, qərar verən mənasında istifadə olunur.
Xətib minbərdən yerə düşməmiş əhali hakimi və xətibi gözləməyərək məsciddən çıxdı (M.S.Ordubadi); Özünü darta-darta müttəhimlər kürsüsündə əyləşdi (C.Əmirov).