Məhkum (sifət) [ər. محكوم - məhkum]
1. Hüquqi mənada: Məhkəmə tərəfindən günahkar bilinərək, müəyyən bir cəzaya məhkum edilmiş şəxsə aiddir. Bu mənada "məhkum" sözü, məhkəmə prosesinin nəticəsini, yəni cinayət törətmiş və bunun üçün cəzalandırılmış bir şəxsi bildirir. Cəzanın növü (həbs, cərimə, ictimai işlər və s.) müxtəlif ola bilər, lakin "məhkum" termini hər hansı bir cəza hökmünün tətbiq olunduğunu göstərir. Məsələn: "Məhkum ömürlük həbs cəzasına məhkum edildi." və ya "Məhkumun cəzası beş il həbsdir."
2. Məcazi mənada (nadir hallarda): Bəzi hallarda, "məhkum" sözü məcazi mənada, bir şeyə, vəziyyətə və ya hadisəyə məhkum olmaq, yəni onunla razılaşmaq, ona tabe olmaq mənasında işlənə bilər. Bu istifadə daha az yayılmışdır və kontekstdən asılıdır. Məsələn: "O, tənha həyata məhkum idi." Bu cümlədə "məhkum" sözü qaçılmaz bir vəziyyətə məhkum olduğunu ifadə edir, lakin hüquqi mənada deyil.
Məhkum etmək: (fe'l) Məhkəmənin bir şəxsi günahkar bilərək ona müəyyən bir cəza verməsi əməli. Bu, "məhkum" sözünün fe'li formasını təşkil edir və məhkəmə prosesinin nəticəsini bildirir. Məsələn: "Terrorizmə görə məhkum edildi.", "Onu oğurluğa görə məhkum etdilər."
Etimologiya: Sözün kökü ərəb dilindən gəlir və "hökm vermək", "qərar çıxarmaq" mənasını verir. Azərbaycan dilinə ərəb dilindən keçmişdir və hüquqi terminologiyada geniş istifadə olunur.