İsmətlilik, əxlaqi saflıq, paklıq, günahsızlıq mənasını bildirən bir anlayışdır. Həm insanın özünə, həm də əməllərinə aid edilə bilər. Əxlaq, din və hüquq kimi sahələrdə mühüm rol oynayır.
Antonimlər:
Əxlaqsızlıq
İsmətliliyin əsas antonimi əxlaqsızlıqdır. Əxlaqsızlıq, əxlaq qaydalarına zidd olan, pis əməllər törətmək, vicdansızlıq, ədəbsizlik və namussuzluq deməkdir. Bu termin həm fərdi həyatda, həm də ictimai həyatda istifadə olunur. Əxlaqsızlıq həm konkret hərəkətləri, həm də ümumi həyat tərzini xarakterizə edə bilər. Ədəbiyyatda əxlaqsızlıq mövzusu tez-tez mənfi qəhrəmanların xarakterinin təsvirində istifadə olunur.
“Özündə bir ismətlilik duyurdu. Şeir adına dinsizlik və əxlaqsızlıq dərsi verən bu kitab dünya üzü görməyə haqlı deyildir (M.Hüseyn).”
Pislik
İsmətlilik həmçinin pisliyin antonimidir. Pislik, yaxşılığın əksidir, zərər verən, mənfi təsir göstərən hərəkətləri, davranışları və ya hadisələri əhatə edir. Bu mənada ismətlilik yaxşılıq, xeyirxahlıq, paklıqla sinonimdir. Pisliyin əks tərəfi olan ismətlilik, həm fərdi, həm də sosial səviyyədə yüksək əxlaqi dəyərləri ifadə edir. Pislik termini daha geniş mənada istifadə olunur və təbii hadisələrə də aid edilə bilər (məsələn, pis hava şəraiti).
Namussuzluq
Namussuzluq, şərəf və ləyaqətsizlik, əxlaqsızlıq və vicdansızlıq mənasında ismətliliyin antonimidir. Namussuzluq, əsasən insanın davranış və əməllərinə aid edilir və ictimai qınağa səbəb olur. Ədəbiyyatda namussuzluq tez-tez mənfi obrazların xarakteristikasında istifadə olunur, bu da onların cəmiyyətdəki yerini və sosial statusunu göstərir.