Qayda-qanun sözü nizam-intizam, qaydalar, qanunlar sistemi, hüquqi-normativ aktlar məcmusu mənasında işlənir. Cəmiyyətin normal fəaliyyəti üçün vacib olan bu anlayış müxtəlif sahələrdə - hüquq, siyasət, idarəetmə, həyatın müxtəlif sferalarında özünü göstərir.
Antonimlər:
Hərc-mərclik
Hərc-mərclik antonimi qayda-qanunun tam əksidir. Nizam-intizamsızlığı, xaos və anarxiyanı, qarışıqlığı və düzülməmişliyi ifadə edir. Həm məişətdə, həm də ictimai həyatda, eləcə də ədəbiyyatda geniş işlənir. Hərc-mərclik sözü nəticəni, vəziyyəti təsvir edərkən də işlənə bilər, məsələn, "işlər hərc-mərc idi".
Qayda-qanun bilmirdi, basıb yeyirdi (M.İbrahimov)
Aranı qarışdırmaq, hərc-mərclik törətmək, dünyanı alt-üst etməkdən başqa bir niyyəti yoxdur (M.İbrahimov)
Anarxiya
Anarxiya daha çox siyasi və sosial kontekstlərdə işlənən bir antonimdir. Qayda-qanunun tamamilə olmamasını, hökumət və nəzarət mexanizmlərinin olmamasını, ictimai qarışıqlığı və xaosu bildirir. Əsasən, siyasi elmlər, sosiologiya və tarix sahələrində istifadə olunur.
İstənilməzlik
İstənilməzlik qayda-qanunun pozulması nəticəsində yaranan vəziyyəti ifadə edə bilər. Bu, qayda-qanuna əməl edilməməsindən doğan xoşagəlməz nəticələri, qeyri-qanuni halları və ya qeyri-səmərəli sistemi ifadə edir. Məsələn, “işlərin gedişi istənilməz idi” deyəndə qayda-qanuna uyğun olmayan bir situasiyadan bəhs olunur.
Qarışıqlıq
Qarışıqlıq sözü qayda-qanunun olmaması və ya onun pozulması nəticəsində yaranan qarışıq vəziyyəti ifadə edir. Bu söz daha çox konkret hadisələri və ya vəziyyətləri təsvir etmək üçün işlədilir.