Qısılmaq – həcminin kiçilməsi, sıxılması, daralması mənasını bildirən bir sözdür. Həm konkret, həm də məcazi mənalarda işlənə bilir. Konkret mənada fiziki ölçülərin azalması, məcazi mənada isə əhval-ruhiyyənin, imkanların, həyat fəaliyyətinin zəifləməsi, tənəzzülə uğraması kimi başa düşülür.
Antonimlər:
Açılmaq
Açılmaq sözü qısılmaq sözünün antonimi olub, həcmin artması, genişlənməsi, daralıqdan çıxması mənalarını ifadə edir. Bu antonim cütü həm fiziki hadisələri, həm də məcazi mənaları əhatə edir. Fiziki mənada bir cismin ölçülərinin artması, məsələn, çiçəyin açılması, bir şeyin qatlanmış haldan açılması kimi başa düşülür. Məcazi mənada isə əhval-ruhiyyənin yaxşılaşması, imkanların genişlənməsi, məsələn, yeni üfüqlərin açılması, insanın qəlbinin açılması kimi mənalarda istifadə olunur. Həm ədəbiyyatda, həm də gündəlik danışıq dilində geniş istifadə olunur.
Salmanın rəngi açıldı (M.İbrahimov). Bu nümunədə "açılmaq" sözü Salmanın əvvəlki solğun və ya qorxulu həyəcanlı halından normal vəziyyətə qayıtdığını göstərir.
Genişlənmək
Genişlənmək sözü də qısılmaq sözünün antonimi kimi çıxış edir və əsasən həcm, sahə və ya miqyasın artmasını ifadə edir. Bu antonim cütü daha çox konkret hadisələri ifadə etməkdə istifadə olunsa da, məcazi mənalarda da işlədilə bilir. Məsələn, bir şirkətin biznesinin genişlənməsi, bir şəhərin ərazisinin genişlənməsi kimi.
Yayılmaq
Yayılmaq sözü qısılmaq sözünün antonimi olaraq, bir şeyin müəyyən məkandan digər məkana doğru hərəkət etməsi, səpələnməsi, genişlənməsi mənasını ifadə edir. Bu antonim cütü əsasən konkret hadisələri, məsələn, qazın yayılması, xəbərin yayılması, ifadə etmək üçün istifadə olunur. Macaza mənada isə bir ideyanın, təlimin yayılması kimi işlənə bilir.