Qızmaq – həm fiziki, həm də emosional vəziyyətin ifadəsi üçün istifadə olunan bir sözdür. Fiziki olaraq istiliyin artması, emosional olaraq isə qəzəb, hirs və ya coşqunun artması mənasını verir.
Antonimlər:
Sakitləşmək
Qızmağın antonimi olan "sakitləşmək" sözü emosional qızmanın əksini ifadə edir. Qızmış vəziyyətdə olan bir şəxs sakitləşdikdə, hirs, qəzəb və ya coşqusu azalır, nəzarətini ələ alır. Bu antonim əsasən emosional kontekstdə istifadə olunur. Həm ədəbiyyatda, həm də gündəlik danışıq dilində geniş yayılıb.
Mən yenə sakitləşdim (S.Qədirzadə).
Soyumaq
“Soyumaq” sözü həm fiziki, həm də metaforik mənada qızmağın əksidir. Fiziki mənada istiliyin azalmasını, metaforik mənada isə marağın, həvəsin azalmasını, əvvəlki coşqunun itməsini bildirir. Ədəbiyyatda və gündəlik danışıqda geniş istifadə olunur.
Tez qızar, gec soyuyardı (R.Rza).
Üşümək
"Üşümək" sözü fiziki qızmağın əksinə olaraq, bədənin soyuq hiss etməsini, istiliyin çatışmazlığını bildirir. Bu antonim əsasən fiziki kontekstdə istifadə olunur, lakin bəzən metaforik mənada da (məs., ruhi üşümə) istifadə edilə bilər. Ədəbiyyatda və gündəlik danışıqda rast gəlinir.
Ümid və sevincin istisindən canı qızdı (M.İbrahimov); – Bəs onda mən niyə üşümürəm? – deyə qız başını qaldırmadan soruşdu (S.Qədirzadə).