Qocalı – insan həyatının son mərhələsi, yaşlılıq dövrü, fiziki və zehni qüvvənin zəifləməsi ilə xarakterizə olunan bir mərhələdir. Bu mərhələ insanın təbii inkişafının sonuncu hissəsini təşkil edir və bioloji proseslərlə bağlıdır.
Antonimlər:
Cavanlıq
Cavanlıq qocalığın tam əksidir. Bu, insan həyatının gənclik dövrü, fiziki və zehni gücün zirvəsində olduğu, həyat enerjisi ilə dolu bir mərhələdir. Həm bioloji, həm də sosial baxımdan qocalığın əksinədir. Cavanlıq termini əsasən bioloji yaşla yanaşı, fəallıq, enerji və yeni şeylərə açıqlıq kimi keyfiyyətləri də əhatə edir. Həm ədəbiyyatda, həm də gündəlik danışıq dilində geniş istifadə olunur.
Qocalı, cavanlı düşdükcə bəndə (H.Hüseynzadə)
Gənclik
Gənclik termini cavanlığa bənzəsə də, bəzi məqamlarda fərqlənir. Cavanlıq daha çox fiziki və bioloji halı ifadə edərkən, gənclik daha geniş məna daşıyır və sosial, psixoloji və mənəvi aspektləri də əhatə edə bilər. Məsələn, yaşlı, ancaq gənc ruhlu bir insan haqqında danışarkən "gənclik" termini daha uyğun gəlir. Ədəbiyyatda gənclik həm də müəyyən bir dövrü, idealist həyata baxışı, romantikanı ifadə edə bilər.
Yeniyetməlik
Yeniyetməlik qocalığın antonimi olaraq daha konkret bir yaş mərhələsini ifadə edir. Bu, uşaqlıqla yetkinlik arasında keçid dövrüdür və fiziki, psixoloji və sosial dəyişikliklərlə müşayiət olunur. Bu dövrdə insan fiziki olaraq inkişaf edir, özünü tanıma prosesini yaşayır və cəmiyyətdə öz yerini tapmağa çalışır. Qocalıq ilə müqayisədə yeniyetməlik enerji, həyat eşqi və inkişaf potensialı ilə xarakterizə olunur. Əsasən psixologiya və sosiologiya elmlərində istifadə olunur.