Qoçaqlaşmaq – hərəkətsiz, fəal olmayan, işə maraq göstərməyən hala düşmək, tənbəllik göstərmək deməkdir. Bu söz, əsasən, işə, fəaliyyətə münasibətdə istifadə olunur və insanın passivliyini, fəaliyyətə olan marağının azalmasını ifadə edir.
Antonimlər:
Fəalllaşmaq
Qoçaqlaşmağın antonimi olan "fəalllaşmaq" sözü insanın hərəkətli, işgüzar, fəal hala düşməsini bildirir. Qoçaqlaşan bir insan fəalllaşdıqda işə, həyata daha çox maraq göstərir, daha aktiv olur. Bu antonim cütü əsasən məişət dilində, eləcə də ədəbi əsərlərdə işgüzarlıq və passivlik arasında ziddiyyəti göstərmək üçün istifadə olunur. Məsələn, uzun müddət xəstəlikdən sonra insan fəalllaşır, işə qayıdır.
Canlanmaq
“Canlanmaq” sözü də qoçaqlaşmağın antonimi kimi çıxış edə bilər. Qoçaqlaşmış bir insanın canlanması onun həm fiziki, həm də əqli cəhətdən aktivləşməsini, işə və həyata olan marağının yenidən artmasını ifadə edir. Bu antonim cütü, xüsusilə insanın ruhi vəziyyətinin dəyişməsini göstərmək üçün ədəbiyyatda geniş istifadə olunur. Misal üçün, uzun fasilədən sonra yenidən işə başlayan bir insan "canlanmaq" hissini yaşayır.
Cəldləşmək
Qoçaqlaşmanın əks mənasını ifadə edən "cəldləşmək" sözü insanın işlərini sürətlə, tez və səmərəli yerinə yetirməsinə işarə edir. Qoçaqlaşmış bir insan cəldləşdikdə öz işlərini daha sürətli və effektiv şəkildə həll edir. Bu antonim cütü, əsasən, işgüzarlıq və səmərəlilik kontekstində istifadə olunur.
Enerjili olmaq
“Enerjili olmaq” ifadəsi qoçaqlaşmağın əksinə, insanın həyat enerjisi ilə dolu, aktiv və hərəkətli olduğunu göstərir. Qoçaqlaşma passivliyi, enerjisizliyi əks etdirir, enerjili olmaq isə əksinə, güc və hərəkətlilik ifadə edir. Bu antonim cütü həm məişət dilində, həm də elmi ədəbiyyatda istifadə oluna bilər.
Nümunələr:
Kamran yaman qoçaqlaşıb (Ə.Vəliyev)
Traktorçu son vaxtlar yaman işdən soyuyub, yaman tənbəlləşmişdir (“Ulduz”).