Məzmun sözü əsasən əsərin, fikrin, hadisənin mahiyyətini, içini, əsas ideyasını, mövzusunu bildirir. Bu, əsərin, nitqin və ya hər hansı bir məlumatın çatdırmaq istədiyi əsas ideya, mesaj və ya məlumatdır. Məzmun həm konkret, həm də abstrakt ola bilər. Konkret məzmun konkret faktlar, hadisələr və ya şeyləri əhatə edir, abstrakt məzmun isə ideyalar, konsepsiyalar və ya duyğuları ifadə edir.
Antonimlər:
Məzmun sözünün birbaşa antonimi yoxdur, lakin kontekstdən asılı olaraq müxtəlif sözlər onun əks mənasını ifadə edə bilər. Ən yaxın antonimlər formasını, xarici görünüşünü, qabığını ifadə edən sözlərdir.
Forma
Forma məzmundan fərqli olaraq əsərin, obyektin xarici görünüşünü, quruluşunu, təşkili üsulunu ifadə edir. Məzmun əsərin mahiyyətini, forma isə onun ifadə formasını təmsil edir. Ədəbiyyatda forma məzmuna uyğun seçilir, məzmun formasız, forma isə məzmunsuz mənasızdır. Forma rəssamlıqda, heykəltəraşlıqda, musiqidə və sənətin digər sahələrində önəmli rol oynayır. Məsələn, heykəltəraşlıqda forma materialların düzgün seçilməsi və ustalıqla işlənməsi nəticəsində yaranır.
Şeirlərində məzmuna müvafiq forma tapırdı: təşbeh, istiarə və s. bədii məcazları həmişə məzmuna uyğun şəkildə seçirdi. (F.Qasımzadə)
Qabıq
“Qabıq” sözü məzmunun xarici təzahürünü, görünüşünü, səthi təbəqəsini ifadə edir. Bu, bir şeyin zahiri tərəfini, daxili məzmununu gizlədən qatını göstərir. Məsələn, insanın xarici görünüşü onun daxili aləminin, mənəvi keyfiyyətlərinin “qabığı” ola bilər. Məişətdə, məsələn, meyvənin qabığı onun daxili hissəsini əhatə edir.
Xaric
Xaric sözü məzmundan fərqli olaraq bir şeyin kənar hissəsini, zahiri tərəfini, daxili ilə əks mövqeyini ifadə edir. Məzmun daxili, xaric isə xarici məna kəsb edir. Coğrafiya elmində "xaric" sözü ölkənin hüdudlarından kənar əraziləri ifadə edir.