Sadəlövhlük – insanın həqiqəti görməkdə, başa düşməkdə və ya təhlil etməkdə çətinlik çəkən, aldanmağa meyilli olan xarakter xüsusiyyətidir. Bu, ağılsızlıqla eyniləşdirilməməlidir, çünki sadəlövhlük bəzən saf niyyətlə, güvəncil olmaqla əlaqələndirilə bilər. Ancaq həddindən artıq sadəlövhlük insanı çətin vəziyyətlərə salır.
Antonimlər:
İnadkarlıq
İnadkarlıq, sadəlövhlüyün əksidir. İnadkar insan öz fikirlərində israr edir, hətta əks sübutlarla qarşılaşdıqda belə, özünün haqlı olduğunu düşünür. Sadəlövhlükdə insan başqalarının təsirinə, aldatmasına açıqdır, inadkarlıqda isə insan başqalarının təsirinə qapılmaq istəmir, öz fikrini qəbul etdirməyə çalışır. Bu antonim cütü ədəbiyyatda, psixologiyada, hətta məişətdə də geniş istifadə olunur. İnadkarlıq bəzən müsbət, bəzən isə mənfi xüsusiyyət kimi qələmə verilə bilər. Müsbət halda, inadkarlıq məqsədə çatmaq üçün səylə mübarizə aparmağı, məqsəddən dönməməyi əks etdirir. Mənfi halda isə inadkarlıq, özbaşına olmağı, başqalarının fikirlərini qəbul etməməyi bildirir.
Mir Cəlalın əsərində sadəlövhlüyün təsviri: "Bir də fikirləşirdim; bəlkə bu ananın sadəlövhlüyündəndir"
S.Qədirzadənin əsərində inadkarlığın təsviri: "Əvvəldən başladığı inadkarlıq, qürur hissi onu sözündən dönməyə qoymur"
Ağıllılıq
Ağıllılıq da sadəlövhlüyün əksidir. Ağıllı insan hər şeyi düşünərək, ehmal etmədən, təhlili apararaq hərəkət edir. Sadəlövhlükdə qərarlar tez və düşünülmədən verilir, ağıllılıqda isə hər addım planlı və diqqətli olur. Ağıllılıq, hadisələrə obyektiv yanaşma, situasiyanı dəqiq qiymətləndirmə qabiliyyəti ilə xarakterizə olunur. Sadəlövhlük isə bu cür qiymətləndirmələrdə səhvlərə yol açır. Bu antonim cütü gündəlik danışıqda, psixologiyada, ədəbiyyatda istifadə olunur.
Ayıqbaşlılıq
Ayıqbaşlılıq, diqqətlilik və ehtiyatlılıq deməkdir. Sadəlövhlük təhlükələrə və aldanmalara qarşı həssaslığı azaldır, ayıqbaşlılıq isə bu təhlükələri öncədən görərək onlardan qaçmağa, ehtiyatlı olmağa kömək edir. Ayıqbaşlı insan hər şeyə şübhə ilə yanaşır, aldanma riskini azaldır. Sadəlövhlük əksinə, güvəncil olmaqla, çox vaxt aldanmaya səbəb olur. Bu antonim cütü əsasən məişət dilində, eləcə də ədəbiyyatda istifadə olunur.