Səxavət - insanın maddi və mənəvi nemətlərini, köməyini, himayəsini ehtiyacı olanlara verməyə, paylaşmağa meyilliliyi, böyüklüyü, fədakarlığı ifadə edən keyfiyyətdir. Səxavət, müxtəlif mədəniyyətlərdə yüksək qiymətləndirilən bir əxlaqi dəyərdir və həm fərdi, həm də ictimai həyatda mühüm rol oynayır. Səxavətli insanlar ətraflarındakı insanlara dəstək olmaqdan zövq alırlar və köməyə ehtiyacı olanlara qayğı göstərirlər.
Antonimlər:
Xəsislik
Xəsislik, səxavətin əksinə olaraq, mal-mülkə, pul pul pul qazanmağa həddindən artıq bağlılıq, ehtiyacı olanlara kömək etməkdən imtina etmək, səxavətdən qaçmaqdır. Xəsis insan özünü düşünərək, digərlərinin ehtiyaclarını nəzərə almadan yaşayır. Bu keyfiyyət həm maddi, həm də mənəvi aləmdə özünü göstərə bilər. Məsələn, xəsis insan yalnız özünün rifahını düşünərək pulunu xərcləməkdən çəkinə bilər, eyni zamanda vaxtını, enerjisini və ya biliyini digərləri ilə paylaşmaqdan da çəkinə bilər. Xəsislik bəzən qorxu və etibarsızlıqla əlaqələndirilir. Xəsislik ədəbiyyatda tez-tez mənfi bir xarakter əlaməti kimi təsvir edilir.
Gözəllik xəsisliyi sevməməlidir (M.S.Ordubadi).
Qənaətcillik
Qənaətcillik səxavətin tam antonimi deyil, daha çox dərəcə fərqi ilə fərqlənir. Qənaətcillik ehtiyatlılıq, iqtisadiyyat, lazımsız xərclərdən uzaq olmaq deməkdir. Qənaətcil insan pulunu sərfəli şəkildə istifadə edir, lakin bu, onun ehtiyacı olanlara kömək etməyəcəyi mənasına gəlmir. Səxavətli insan da qənaətcil ola bilər, yəni öz ehtiyaclarını qarşılayıb artığını ehtiyacı olanlara kömək edə bilər. Qənaətcillik əsasən məişət həyatında istifadə olunan bir anlayışdır. Qənaətcilliklə xəsislik arasında incə bir xətt var, çünki həddindən artıq qənaət xəsisliyə çevrilə bilər.
Acgözlük
Acgözlük, həddən artıq mal-mülk və var-dövlət əldə etmək istəyi, tamahkarlıq, həmişə daha çox istəməkdir. Acgöz insan heç vaxt kifayət qədər mal-mülkə sahib olmadığını düşünür və daim daha çox əldə etməyə çalışır. Acgözlük, səxavətdən tamamilə əks bir keyfiyyətdir, çünki səxavət paylaşmağı, acgözlük isə qazanmağı önə çəkir. Acgözlük həm ədəbiyyatda, həm də psixologiyada mənfi bir xarakter xüsusiyyəti kimi təsvir edilir.
Bu gözlənilməz səxavət zabiti son dərəcə sevindirdi (S.Vəliyev).