Şaxta – atmosfer havasının temperaturunun sıfır dərəcədən aşağı düşməsi nəticəsində əmələ gələn hava hadisəsi. Soyuq havanın təsiri ilə yer üzərindəki əşyaların üzərində buz kristallarının əmələ gəlməsi ilə xarakterizə olunur. Bu hadisə qış fəslində müşahidə olunur və bitkilərə, insanların həyatına və iqtisadiyyata müxtəlif təsirlər göstərə bilir.
Antonimlər:
İsti
İsti – temperaturunun yüksək olması ilə xarakterizə olunan hava və ya əşya halı. Şaxtaya əks olan isti, temperaturun sıfır dərəcədən yuxarı olması ilə səciyyələnir. Həm fiziki, həm də metaforik mənada istifadə olunur. Fiziki mənada hava temperaturunu, əşyaların temperaturunu, mayelərin temperaturunu ifadə edir. Metaforik mənada isə isti münasibətləri, isti qəlbi, isti sözləri ifadə etmək üçün işlədilir. Ədəbiyyatda, gündəlik danışıqda və elmi mətnlərdə geniş istifadə olunur.
“Yay günəşi yer üzünü isti şüaları ilə isidib.”
Soyuq (müqayisəli mənada)
“Şaxta” sözü ilə “soyuq” sözü arasında fərq var. “Soyuq” daha geniş məna daşıyır və müəyyən bir temperaturu deyil, ümumiyyətlə aşağı temperaturu bildirir. Şaxta isə mütləq sıfır dərəcədən aşağı temperaturu və buz kristallarının əmələ gəlməsini nəzərdə tutur. Beləliklə, “şaxta” “soyuq”un daha spesifik bir halı hesab oluna bilər. “Soyuq” sözü şaxta ilə sinonim kimi deyil, daha çox müqayisəli mənada antonim kimi istifadə oluna bilər: şaxta – nisbətən az soyuq.
Sizin başınızı şaxta vurmuşdur (C.Cabbarlı); Adam bilmirdi ki, istidən başını hara soxsun (“Azərbaycan”).