Şaxta1 (is.): Çox aşağı temperaturlu, qış mövsümünə xas olan, adətən sıfırdan aşağı hava temperaturu ilə səciyyələnən atmosfer hadisəsi. Bu, sadəcə bərk soyuq deyil, hava kütləsinin temperaturunun sıfırdan xeyli aşağı düşməsini və bu səbəbdən də müəyyən təsirlərə səbəb olmasını əks etdirən bir termindir. Şaxta, həmçinin ətraf mühitə, bitkilərə, insanlara və hətta infrastruktur obyektlərinə mənfi təsir göstərə bilər. Məsələn, şaxta səbəbindən yollar buz bağlaya bilər, bitkilər donub qala bilər, insanlar isə hipotermiyadan əziyyət çəkə bilərlər.
Etimoloji baxımdan, "şaxta" sözünün kökü türk dillərinə aiddir və soyuq, buz, donma mənasını verən köklərdən törəmədir. Ən yaxın etimoloji qohumları müxtəlif türk dillərində rast gəlinən, eyni mənaya malik olan sözlərdir. Sözün mənası zaman keçdikcə bəzi incə fərqlənmələrə məruz qalmış olsa da, əsas mənası – şiddətli soyuqluq – dəyişməz qalmışdır.
Cümlədə işlənmə nümunələri:
• Güclü şaxta bütün şəhəri bürümüşdü; ağaclar, avtomobillər hər şey buz qatı ilə örtülmüşdü.
• Şaxta bitkilərə ziyan vurmasın deyə, bağbanlar onları qorumağa çalışırdılar.
• Qar yağışı ilə müşayiət olunan şaxta nəqliyyatda ciddi problemlər yaratdı.
• Bu il şaxta çox şiddətli oldu; aylarca sıfırın altındakı temperatur hökm sürdü.
Göründüyü kimi, "şaxta" sözü müxtəlif kontekstlərdə fərqli mənaların ifadəsinə xidmət edə bilsə də, əsas mənası həmişə şiddətli, qış soyuğuna işarə edir.