Təmizlik – fiziki və ya mənəvi cəhətdən çirkdən, qüsurdan, ləkədən azad olma vəziyyəti; səliqə-sahman, tərtəmizlik. Həm maddi, həm də mənəvi aləmləri əhatə edən geniş mənalı bir anlayışdır.
Antonimlər:
Çirklilik: Təmizliyin əksidir. Çirklilik fiziki cəhətdən torpaq, toz, ləkə və digər maddələrlə çirklənməni, mənəvi cəhətdən isə əxlaqsızlıq, riyakarlıq, alçaqlıq kimi mənfi keyfiyyətləri bildirir. Həm məişətdə, həm də ədəbiyyatda geniş istifadə olunur. Məsələn, “Ev çirkli idi” (məişət) və ya “Onun ürəyi çirkli düşüncələrlə dolu idi” (ədəbiyyat).
Qarışıqlıq: Təmizlik, həmçinin, nəzarətsizlıyin və qarışıqlığın əksidir. Qarışıqlıq fiziki məkanda səliqəsizliyi, nizam-intizama əməl edilməməsini, mənəvi aləmdə isə fikirlərin, hisslərin, əlaqələrin qarışıq və anlaşılmaz olmasını ifadə edir. Məsələn, "Otaqda dəhşətli bir qarışıqlıq hökm sürürdü" (məişət) və ya "Onun daxili aləmində dəhşətli bir qarışıqlıq var idi" (ədəbiyyat).
Bərbadlıq: Bərbadlıq, təmizliyin və yaxşı vəziyyətin əksinə gələn bir vəziyyəti bildirir. Bu, həm maddi obyektlərin, həm də vəziyyətlərin köhnəlməsini, yararsızlaşmasını ifadə edə bilər. Məsələn, “Köhnə, bərbad bir evdə yaşayırdılar” (məişət).
Ağla gəlməyən bir təmizlik gözə çarpırdı (Çəmənzəminli)
Çirkliliyi üst-başından bəllidir (“Azərbaycan”)