Tərtəmiz – tamamilə təmiz, ləkəsiz, çirksiz, nöqsansiz vəziyyətdə olan deməkdir. Həm maddi, həm də məcazi mənada işlənir.
Antonimlər:
Çirkli
Çirkli sözü tərtəmiz sözünün əsas antonimidir və fiziki cəhətdən çirk, ləkə, toz-torpaqla örtülü, təmizlənməmiş vəziyyəti bildirir. Məişətdə, texnikada, ədəbiyyatda geniş istifadə olunur. Məsələn, “çirkli paltar”, “çirkli su”, “çirkli küçə” ifadələrində olduğu kimi, məcazi mənada da işlədilə bilər: “çirkli düşüncələr”, “çirkli işlər”.
Məktub çox çirkli idi. (Ə.Vəliyev)
Kirli
Kirli sözü də tərtəmiz sözünün antonimi olaraq fiziki çirklənməni ifadə edir, lakin çirkli sözü qədər geniş yayılmamışdır. Daha çox məişət leksikonunda və əşyaların vəziyyətini təsvir edərkən işlədilir. Məsələn, “kirli əl”, “kirli paltar”, “kirli yer” ifadələrində.
Ləkəli
Ləkəli sözü səthdə ləkələrin olması mənasını verir və tərtəmiz sözünün antonimi olaraq xüsusilə geyim, mebel və digər səthlərin vəziyyətini təsvir edərkən işlədilir. Bu söz daha çox konkret çirklənmə növünü ifadə edir.
Qarışıq
Qarışıq sözü bəzən tərtəmiz sözünün antonimi kimi işlədilə bilər, amma burada “qarışıqlıq” fiziki çirklənmədən daha çox nəzarətsiz, qeyri-düzgün və ya səliqəsiz vəziyyəti bildirir. Məsələn, “qarışıq otaq”, “qarışıq sənədlər” ifadələrində olduğu kimi.
Həyəti elə süpürürəm ki, ayna kimi tərtəmiz. (M.Hüseyn)