Utancaq sözü həddindən artıq utanmaq, qorxu və ya narahatlıq hissi ilə səciyyələnən bir xasiyyəti ifadə edir. Bu xüsusiyyətə malik insanlar yeni insanlar ilə tanış olmaqda, ictimai yerlərdə özünü göstərməkdə, fikirlərini sərbəst ifadə etməkdə çətinlik çəkirlər. Utancaqlıq dərəcəsi fərdlərdə fərqli olur; bəzilərində yüngül dərəcədə müşahidə olunarkən, bəzilərində həyat keyfiyyətinə mənfi təsir edəcək səviyyədə olur.
Antonimlər:
Cəsarətli
Cəsarətli sözü utancağın əksinə olaraq, qorxu və tərəddüd hiss etmədən hərəkət edən, risk almağa hazır olan, özünə inamlı və qətiyyətli insanları təsvir edir. Cəsarətli insanlar yeni mühitlərə asanlıqla uyğunlaşır, fikirlərini açıq şəkildə ifadə edir və çətinliklərlə üz-üzə gəldikdə geri çəkilmirlər. Bu antonim cütü əsasən şəxsiyyət xüsusiyyətlərini müqayisə etmək üçün istifadə olunur. Həm ədəbiyyatda, həm də gündəlik danışıqda geniş istifadə olunur.
“Cəsarətli gənc, qorxmadan düşmənin üzərinə hücum etdi.”
Sərt
Sərt, əsasən davranış tərzinə aid olaraq, utancaqlığın əksini ifadə edə bilər. Utancaq insanlar həddindən artıq təmkinli və ehtiyatlı olduqları halda, sərt insanlar öz hisslərini gizlətməyə çalışmaz, hətta kəskin, qətiyyətli və açıq şəkildə ifadə edə bilərlər. Bu antonim cütü daha çox davranış tərzinə yönəlib və əsasən gündəlik danışıqda və bədii ədəbiyyatda istifadə olunur.
“O, sərt və qətiyyətli bir insan idi, heç vaxt utancaqlıq göstərməzdi.”
Açıq
Açıq sözü, utancağın əksinə olaraq, ictimai və ünsiyyətcil insanları təsvir edir. Utancaq insanlar təmasdan çəkindikləri halda, açıq insanlar yeni tanışlıqlara maraq göstərir, asanlıqla ünsiyyət qurur və fikirlərini bölüşməkdən çəkinmir. Bu antonim cütü həm psixoligiyada, həm də gündəlik danışıqda geniş istifadə olunur.
“O, açıq və ünsiyyətcil bir insan idi, heç vaxt utancaqlıqdan əziyyət çəkməmişdi.”
Sırtıq
Sırtıq sözü utancaqlıqla birlikdə istifadə edildikdə, utancaqlığın bir növ ifrat formasını ifadə edə bilər. Utancaq insan həddindən artıq utanır, lakin sırtıq insan tamamilə cəmiyyətdən təcrid olunmağa meylli olur, əlaqə qurmaqdan və görünməkdən qaçır. Bu antonim cütü daha çox məişət dilində və ədəbiyyatda istifadə olunur, bəzən isə məcazlı mənada işlədilir.
“Adilə bir qədər utancaqdır. Qardaşı isə tamamilə sırtıqdır.”